کاشت درخت پسته – نهال پسته بکاریم یا بذر پسته؟

نهال پسته بکاریم یا بذر پسته؟

 

یک سرمایه گذار موفق، قبل از هر اقدامی تمام جوانب کار را می سنجد و هموار سعی می کند با بهره گیری از علم و دانش احتمال موفقیت خود را بالا ببرد.

احداث باغ پسته یک سرمایه گذاری طولانی مدت است، به طوری که اثرات و نتایج آن تا چند نسل بر جای می ماند.

گاهی یک انتخاب کوچک می تواند اثرات بزرگ در آینده به جا بگذارد.

انتخاب کشت نهال یا بذر، یکی از این انتخاب هاست.

اکثر کشاورزان در هنکام احداث باغ از خود می پرسند که کاشت نهال پسته بهتر است یا بذر پسته؟

کاشت نهال های پسته که داخل نایلون هستند، معمولا انتخاب اکثر کشاورزان تازه کار است.

مهمترین توجیه آنها این است که کشت نهال یک دو سال دستمان را جلوتر می اندازد و در مدت کوتاه تری باغمان به ثمر می رسد.

حقیقت امر این است که کاشت نهال و یا کاشت بذر پسته، هر کدام می تواند دارای مزیت ها و معایبی می باشند و انتخاب هر کدام بسته به شرایط شما می تواند درست و یا اشتباه باشد.

اگر هدف شما از کاشت پسته ایجاد یک باغ کوچک و یا یک باغچه در حیاط منزل مسکونی و یا هدف شما از کشت پسته تحقیق و تست اقلیم خاصی مد نظر شماست، پیشنهاد می شود از نهال پسته استفاده کنید.

ولی اگر هدف شما از کاشت پسته، احداث یک مزرعه و باغی که در آینده توجیه اقتصادی داشته باشد، قطعا کاشت بذر پسته، انتخابی صحیح می باشد.

کشاورزی موفق به مجموعه از فرایندی از کاشت، داشت و برداشت بستگی دارد.

انتخاب هوشمندانه  همراه با صبر و تحمل و اجتناب از عجله و شتابزدگی  تنها گام های ابتدایی برای یک شروع خوب است.

شما به خوبی این را می دانید که قانون وراثت در مورد بذرها نیز صادق است، طبق این قانون بذرها ناقل صفات و ویژگی های نسل قبل خود می باشند.

در این مقاله از کرمون شاپ سعی شده به این سوال پاسخ داده شود که چرا کشاورزان باید از بذر پسته استفاده کنند؟

 

رازهای که فروشندگان نهال، نمی خواهند شما بدانید!

بنا به توصیه کارشناسان کشاورزی بهتر است که خودتان اقدام به کشت بذر پسته بکنید، مهمترین دلایل ذکر شده عبارتند

1- اکثر نهالستانهای کشور آلوده به بیماریها و قارچ های خاکزی می باشند.

بیماری گموز پسته که یکی از مهمترین بیماریهای شایع در اکثر مناطق پسته کاری است و متاسفانه این بیماری به راحتی می تواند همراه نهال خریداری شده وارد مزرعه شده و به مرور زمان کل مزرعه را آلوده کند. درست مثل ویروس کورونا که همه جا را آلوده کرده.

 بیماری خطرناک دومی که باغ شما را می تواند تهدید کند، بیماری نماتد پسته است.

به بیماری نماتد سرطان خاک هم می گویند. برای این بیماری هنوز درمان قطعی پیدا نشده، این بیماری هم به راحتی می تواند از طریق نهال های آلوده وارد مزرعه شما شود و به مرور زمان کل درختان شما آلوده و آنها را دچار خشکیدگی کند.

2- دومین دلیل که باید از بذر پسته بادامی زرندی استفاده کرد این است که متاسفانه اکثر فروشندگان نهال به جای استفاده از رقم بادامی زرندی از دیگر ارقام مانند رقم فندقی که به مراتب ارزان قیمت هستند استفاده می کنند.

نهال های با ارقام دیگر می تواند آینده مزرعه شما را دچار مشکل کند به طوری که هزینه های باغ شما در آینده چندین برابر خواهد شد.

3- سومین دلیل، کیفیت آبی که در نهالستانها به نهال داده شده می تواند با کیفیت آب مزرعه شما متفاوت باشد و همین تفاوت می تواند نهال را دچار شوک کند و باعث پژمردگی و نهایتا خشک شدن آن بشود.

4- چهارمین دلیل، معمولا ریشه اکثر نهال های که در گلدانهای پلاستیکی عرضه می شوند به کف پلاستیک رسیده و پیچ خورده اند و این پیچ خوردگی باعث می شود که درخت پسته هرگز نتواند رشد مطلوب که انتظار می رود داشته باشد.

 کارشناسان توصیه می کنند که از کشت نهال های که ریشه و طوقه آنها پیچ خوده اند، اجتناب شود.

لازم به ذکر است که رشد ریشه نهال پسته بسیار سریع بوده به طوری که یک نهال 15 سانتیمتری دارای ریشه 30 سانتیمتری می باشد. بنابراین اکثر نهال های عرضه شده در بازار مناسب کشت نیستند.

5- ریشه بذر های کشت شده در زمین در مقایسه با نهال های کشت شده، از پیوستگی بهتری برخوردار هستند.

6- کاشت بذر در مقایسه با نهال مقرون به صرفه می باشد.

کاشت درخت پسته

یکی از مهمترین مسائل در کشاورزی بحث رقم برای پایه است. تقریبا 50 درصد کاری که یک باغدار می تواند انجام بدهد انتخاب نهال با رقم مناسب است. متاسفانه نهال های که در مناطق پسته کاری عرضه می شوند دو مشکل عمده دارند.

 اولین مشکل اینکه نهال ها عرضه شده مشخص نیست که از چه رقمی می باشند.

مشکل دوم اینکه اکثر نهال های عرضه شده آلوده به نماتد و بیماری های قارچی هستند.

انتخاب بهترین رقم بذر برای کاشت

یکی از مهمترین مسائل در کشاورزی بحث رقم است. رقم نهالی که قصد کاشت آن در باغ را دارید بسیار مهم است. همان طور که می دانید بهترین رقم‌ برای تولید نهال پسته، رقم بادامی ریز زرند است.

این رقم علاوه براینکه در برابر قارچ های خاک زی مقاوم است در برابر کم آبی و تنش های خشکسالی هم مقاوم می باشد.

از دیگر مزیت های رقم بادامی زرندی این است که این رقم دارای یک راست ریشه بوده که تا اعماق خاک فرو رفته و از رطوبت بیشتری بهره می برد این در حالی است که رقم های دیگر ریشه های افشان دارند. علاوه بر دلایل بالا یک مزیت دیگر رقم بادامی زرندی مقاوم به شوری آب و شوری خاک نیز می باشد.

تکثیر درختان پسته

 ازدیاد درخت پسته به دو صورت است که عبارتند از

1- کاشت بذر

2- ازدیاد غیرجنسی (پیوند زدن، قلمه زد، خوابانیدن، کشت بافت)

معمول‌ترین روش کاشت درخت پسته، کاشت بذر است.

در این روش بذر تهیه‌شده در موقع مناسب (در زمین اصلی، خزانه یا گلدان) کشت می‌گردد و بعد از انتقال به زمین اصلی پیوند زده می‌شود.

مراحل کاشت درخت پسته

اقدامات اولیه: بعد از انتخاب زمین در منطقه ای که شرایط اقلیمی مناسب برای توسعه کشت پسته را دارد، اقدامات اولیه زیر صورت می گیرد.

الف- حفر پروفیل: به عرض 1 متر و به عمق 2 متر برای بررسی سطح آب سفره های زیرزمینی، بافت خاک، لایه سخت و نفوذ پذیر و …

ب – نمونه برداری آب و خاک و انجام آزمایش برای بررسی و مطالعه وضعیت آنها از لحاظ شوری و قلیایی، عناصر غذایی و …

آماده سازی زمین جهت کاشت درخت پسته

آماده سازی زمین: تمام سطح زمین را با تراکتور شخم عمیق زده و اگر خاک تا عمق 2 متری دارای سخت و یا بافت سنگین باشد با ریپر آن را شکسته و قابل نفوذ می کنند.

بعد از شخم هموار و تسطیح نمودن و در صورتی که بر اساس نظر کارشناس آب و خاک اجرای آبیاری بابلر مورد نظر باشد، تسطیح با شیب 2-1 درصد و در آبیاری قطره ای تسطیح نسبی کافی می باشد.

خاک مطلوب جهت کاشت درخت پسته

بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس می باشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت با به مقدار زیاد و برای مدت طولانی در خود نگاه می دارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمی دهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازه ای تحمل شوری خاک را می کند.

گیاه شناسی پسته

درخت پسته از 9-7 سالگی به بار می نشیند و می تواند دمای 45 درجه بالای صفر و 25 درجه زیر صفر را تحمل کند. این گیاه در برابر خشکی و کم آبی مقاوم نیز است.

از میان گونه های مختلف پسته، تنها گونه های پسته اهلی، چاتلانقوش، گلخونک و بنه در ایران تولید می شود و مناطق اصلی کشت پسته در دامغان، کرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان، رفسنجان، زرند و سیرجان می باشد.

آب و هوای مطلوب پسته

درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد.

رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی طوقه درخت می شود که به تدریج درخت را ضعیف و بالاخره خشک می کند.

درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیادی نشان می دهد بطوری که درختان کهن را می توان بدون آبیاری برای مدت خیلی طولانی زنده نگاه داشت.

کود و تغذیه درخت پسته

درخت پسته احتیاج به کود فراوان دارد و کود دامی به تنهایی نمی تواند رفع احتیاجات درخت پسته را از حیث مواد غذایی برای محصول زیاد بکند. لذا باید بر کود دامی از کود های شیمیایی نیز استفاده کرد.

کود دامی را پاییز به درخت می دهند و کود شیمیایی را در دو دفعه یکی در اسفند ماه و دیگری در خرداد ماه با خاک مخلوط می کنند.

تهیه نقشه باغ و پیاده کردن آن جهت کاشت درخت پسته

در تهیه نقشه باغ، مشخص کردن موقعیت خیابان های اصلی و فرعی، محل ایجاد تاسیسات، محل حفر چاه و محل استخر ذخیره آب(در صورت نیاز)، قطعه بندی مزرعه برای کشت ارقام مختلف، تعیین جهت کاشت ردیف درختان، فاصله ردیف ها از همدیگر و فاصله درختان روی ردیف، محل احداث بادشکن و استقرار درختان نر مورد توجه قرار می گیرد.

چاله کنی و حفر کانال

در خاک هایی که شرایط کافی برای پرورش و رشد درخت ندارند، گودالی به قطر 0.5 تا 1 متر و عمق 1.5 متر ایجاد می شود. بعد از برداشتن خاک چاله و ریختن خاک مرغوب و مقداری کود های آلی کاملا پوسیده به کاشت نهال اقدام می کنند.

روش دیگر که نسبتا پرهزینه می باشد، احداث کانال به عرض 80-60 سانتی متر و عمق 1.5- 1 متر در بستر ردیف های کاشت و سپس پر کردن کانال با خاک مرغوب و کود های آلی کاملا پوسیده به همراه کود های شیمیایی بر اساس آزمون خاک می باشد.

دلایل حفر کانال

از دلایل اصلی حفر کانال در اراضی تحت کشت پسته در کشور عدم یکنواختی بافت خاک در ناحیه توسعه ریشه(وجود لایه های مختلف با بافت های مختلف شنی و رسی) پایین بودن حاصلخیزی خاک (درصد ماده آلی و عناصر غذایی پر و کم مصرف) و وجود لایه های سخت نفوذ ناپذیر (بویژه لایه های آهکی) در اعماق مختلف خاک می باشد.

در این روش بیل مکانیکی علاوه بر حفر کانال و مخلوط کردن خاک کانال با کود حیوانی و کودهای شیمیایی و گوگرد، لایه های مختلف خاک را با یکدیگر مخلوط نموده تا یک بافت یکسان و همگنی را برای توسعه ریشه فراهم نماید.

ضمنا چنانچه لایه سخت نفوذ ناپذیر در منطقه توسعه ریشه وجود داشته باشد، این لایه ها را می شکند.

در نتیجه ریشه ها نسبت به سایر روشها کاشت مثل حفر چاله با دست یا مته های پشت تراکتوری، محیط خاکی بیشتری جهت توسعه در اختیار دارند و در نتیجه در جهت افقی و عمودی رشد بیشتری نموده و به طبع با رشد بیشتری ریشه ها اندام های هوایی نیز رشد بیشتری نموده و درختان غرس شده دوره نونهالی خود را زودتر سپری کرده و به باردهی می رسند و در زمان باردهی نیز به دلیل رشد بهتر ریشه ها و درنتیجه در اختیار گذاشتن مواد غذایی بیشتر به اندام های هوایی، نسبت به سایر روشها خاکورزی باردهی بیشتری خواهند داشت.

گاها در برخی باغات پسته دیده شده که پس از چند سال از رشد و باروری درختان پسته رفته رفته درختان شروع به خشکیدگی می نمایند.

دلایل عمده آن، رسیدن ریشه به لایه های نفوذ ناپذیر می باشد که علاوه براینکه مانع توسعه ریشه می شوند بدلیل تجمع آب در بالای ناحیه نفوذ ناپذیر و در نتیجه کمبود تهویه ریشه ها، منجر به از بین رفتن ریشه ها و نهایت خشک شدن درختان پسته می گردند.

خوشبختانه در روش حفر کانال این لایه ها توسط بیل مکانیکی شکسته شده و دیگر مانعی برای توسعه ریشه وجود ندارد.

کاشتن نهال پسته

نهال را به طور صحیح در چاله حفر شده، قرار داده و بعد از پر کردن گودال با مخلوطی از خاک مرغوب و کود دامی کاملا پوسیده، خاک اطراف نهال را با پا می کوبند تا ذرات خاک به حد ممکن به همدیگر فشرده و ریشه را محکم نگهدارند.

پس از انجام این مقدمات باید اقدام به آبیاری نمود.

کاشت بذر در زمین اصلی

اگر محل باغ در زمین‌های زراعتی مناسب باشد تنها عملیات تسطیح و بذرکاری صورت می‌گیرد.

در صورتی که محل موردنظر در اراضی بکر باشد، ابتدا باید با دستگاه‌های زیر شکن (گاوآهن سب سویلر) لایه‌های پایین را تا عمق حداقل یک متر نرم و قابل‌نفوذ به آب کرده و مقداری کود دامی پوسیده با شخم عمیق به خاک اضافه نمود.

در شرایطی که استفاده از زیر شکن مقدور نیست می‌توان فقط محل گودهای نهال را به قطر یک متر و عمیق یک تا 1.5 متر کنده و با خاک زراعتی مناسب و کود دامی پوسیده پر نمود.

در زمین های بکر و اراضی با خاک نامناسب حتی در بعضی مواقع تعویض خاک محل احداث باغ مقرون به صرفه است.

بسته به شرایط منطقه معمولاً بذرکاری از اوایل دی‌ماه تا اوایل فروردین‌ماه انجام می‌شود.

بهتر است بذر انتخابی دارای پوست رویی (اگزوکارپ) نیز باشند. همچنین از بذرهایی که پوست رویی آن‌ها در زمان برداشت جداشده است می‌توان استفاده نمود.
مشروط بر اینکه عمل به وسیله ماشین پوست‌کنی انجام نیافته باشد؛ زیرا ممکن است حرکات مکانیکی ماشین به جنین دانه صدمه وارد نماید.

بیشتر بذرهایی که برای این منظور استفاده می‌گردد از نوع پسته بادامی است.

لازم به ذکر است رقم بادامی زرندی به جهت مقاوم بودن در برابر شوری و کم آبی و همچنین مقاوم بودن در برابر قارچ های فیتوفترا مناسب ترین رقم است.

پس از آماده کردن زمین باید جوی و پشته‌هایی به پهنای یک متر و بافاصله 5 – 7 متر ایجاد نمود.

سپس با ایجاد سوراخ‌هایی به عمق 4 تا 5 سانتیمتر روی پشته در محل داغ آب بذر را کاشته و با ماسه یا خاکستر روی آن‌ها را پوشانید و بلافاصله آبیاری نمود.

برای جلوگیری از خسارات احتمالی همچون پرندگان، باران، تگرگ می توان روی بذر ها یک ظرف یک بار مصرف قرار داد.

انتخاب نهال جهت کاشت

نهال بابستی دارای گواهی و اصالت نژادی و سلامت مبنی بر عاری بودن از بیماریهای قارچی مهم (ورتیسیلیوم، فیتوفترا و فورزاریوم) تماتد و آفات قرنطینه ای و سایر پاتوژن های بیماریزا و دارای اتیک مشخصات پایه باشد.

در مناطق که خاکها به نماتد آلودگی دارند از کشت پسته با پایه اهلی خودداری نموده و در صورت اجبار برای احداث باغ از پایه بنه استفاده شود.

توصیه می گردد نهال های گلدانی که ارتفاع نهال هایش بیش از 50 سانتی متر سن آنها 13 ماه می باشد، استفاده شود.

از نهال های بزرگتر و دارای سن بیشتر که احتمال پیچ خوردن ریشه در پلاستیک وجود دارد خودداری شود.

کشت نهال پسته بادامی زرندی بهترین و مطمئن ترین پیشنهاد در این خصوص است.

 

کاشت بذر در گلدان

در این روش ممکن است گلدانها به صورت آزاد در کنار یکدیگر قرار گیرند یا به صورت کرتی در آیند.

بذر انتخابی را باید ضد عفونی کرد و به مدت دو روز خیسانده و پس از سه چهار روز نگهداری در محیط گرم و مرطوب(دمای 25 درجه سانتیگراد) پس از خیساندن بذر مورد نظر و ضدعفونی آنها، 2 عدد بذر (بذر بادامی زرندی) در عمق 3-2 سانتیمتری خاک گلدان قرار گرفته و روی آن با ماسه یا خاک اره پوشانده می شود.

راه معمول که در مناطق پسته کاری ایران مرسوم است، کشت در ظرف های فلزی مانند پیت های حلبی و حتی کیسه های نایلون است.

معمولا در هنگام انتقال، ته حلبی را برداشته و سپس نهال را می کارند که در نتیجه دیوارها حلبی به مرور زمان می پوسد.

این روش از نظر جابجایی و امکان گرفتن نهال دارای اطمینان بیشتری است.

مناسب ترین روش کاشت پسته و تهیه نهال، کاشت بذر در نایلونهای تیره رنگ با کف سوراخ است.

با این کار از رشد بیش از حد ریشه اصلی نهال جلوگیری گردیده و در نتیجه به جای رشد عمودی ریشه اصلی، ریشه های فرعی تولید می گردد، که این ریشه ها در داخل محدوده نایلون بوجود می آیند و در نتیجه در زمان انتقال، ریشه اصلی کمتر دچار استرس می گردد.

با این توضیح که تعداد زیادی ریشه فرعی در محیط نایلون بوجود آمده است که در صورت صدمه ریشه اصلی، ریشه های فرعی وظایف ریشه اصلی را بعهده می گیرند.

براساس گزارش ها درصد موفقیت انتقال این نهال به زمین اصلی بالای 95 درصد است.

کاشت پسته در خزانه

پس از آماده سازی زمین با افزودن کود حیوانی پوسیده، ماسه بادی و کود شیمیایی به میزان لازم نسبت به اصلاح و تقویت زمین اقدام می گردد و کاشت بذر ضدغفونی شده در عمق 3 سانتی متری انجام می شود.

زمین خزانه را می توان به دو صورت کرتی و یا فارویی، بصورتی که نهرهایی ایجاد گردد تا بذر ها با فاصله 20سانتیمتری در آن کاشته شود. بهترین زمان خزانه کاری از آذر ماه تا اواسط زمستان می باشد.

عملیات ضدعفونی بذر نیز مانند کشت مستقیم باید انجام شود. مدتی که نهال باید در خزانه بماند 1 تا 2 سال است و بهتر است که با عملیات داشت مناسب، مثل تغذیه کافی نهال را آنچنان قوی کرد، که در سال اول قابل جابه جایی باشد.

زیرا هر چه نهال بیشتر در خزانه بماند دارای ریشه قویتر و بلندتر گردیده و در هنگام جابجایی درصد خشک شدن آن زیادتر است.

برای انتقال نهال از خزانه به محل اصلی، پس از آبیاری خزانه و گاورو شدن آن، در دو طرف خطوط کاشت با فاصله 25سانتیمتر شیار عمیق بعرض 50 و عمق 80 سانتی متر حفر می کنند و نهال را با تمام خاک اطراف ریشه از زمین در می آورند و سریعا به زمین اصلی می برند.

خصوصیات بذر پسته برای کاشت و تهیه نهال

1- بذر پسته باید کاملا سالم و بدون کپک زدگی باشد.

2- بذر پسته باید خندان و یکنواخت باشد و این امر کمک زیادی به یکنواختی پایه های بدست آمده می نماید.

3- بذر از پسته های همان سال انتخاب شود، زیرا بعلت بالا بودن درصد چربی مغز، قوه نامیه پسته پس از سه سال بشدت کاهش می یابد.

4- مغز پسته به پوست سخت چسبیده باشد بدین صورت که مغز لق نباشد.

5- از بذر هایی که آب خندان شده اند یا شکستگی دارند استفاده نشود.

6- بذر ها باید درشت و مغز کاملا رسیده باشد، این گونه مغزها مواد ذخیره بیشتری دارند و رشد نهال بهتر خواهد بود.

7- ضد عفونی بذر هنگام کاشت لازم است و برای جلوگیری از فعالیت قارچ ها باید بذر ها را در موقع خیساندن با سم کاپیتان 0.01 درصد و یا به مدت 10 دقیقه با وایتکس تجارتی(باغلظت 10 درصد) ضد عفونی نمود.

8- طبق تحقیقات به عمل آمده بذر پسته بادامی زرندی به علت مقاوم بودن در برابر شوری آب و خاک، مقاوم بودن در برابر قارچ های خاک زی، مقاوم بودن در برابر آفت پسیل و … بهترین نوع بذر می تواند باشد.

فاصله کاشت درختان پسته

در اکثر باغهای پسته به دلیل عدم آگاهی باغداران، فواصل کاشت رعایت نشده و باغهایی به اشکال نامنظم و متراکم مشاهده می گردد که علاوه بر عدم رعایت اصول صحیح باغداری، مشکلات عملیات داشت و برداشت را دارد.

به منظور جلوگیری از بروز این مشکل، فاصله مناسب بین دو ردیف 8-6 متر و فاصله هر درخت 4-3 متر توصیه می شود.

آبیاری نهال پسته

آب اول نهال یعنی آب زمان کاشت نهال در زمین اصلی یکی از مهمترین و حیاتی ترین مراحل آبیاری است. بنابراین، این مرحله یا باید غرقابی آبیاری شود یا اینکه حجم آبدهی سیستم تحت فشار زیاد شود تا منطقه اطراف ریشه کاملا اشباع شود. بسیاری از باغداران به آبیاری نهال پسته، پس از کاشت چندان اهمیت نمی دهند.

آبیاری نهال پسته بلافاصله پس از کاشت شروع شده و با دوره های حداکثر 7 روزه در سال اول ادامه می یابد. در سال دوم دوره آبیاری به مرور به 14 روز یک بار تبدیل شده و در صورت که آب کافی در اختیار باشد تا زمان پیوند، باید آبیاری شود.

و از 5 سالگی تا 10 سالگی به تدریج دور آبیاری افزایش یافته و در 10 سالگی در خاک های سبک 25 روز و در خاکهای متوسط 30 روز و در خاک های سنگین تا 35 روز می رسد.