علت خشکیدگی درختان پسته در اوایل بهار

خشکیدگی درختان پسته در اوایل بهار : معمولا این نوع خشکیدگی مربوط به عوامل بیماری زا نیست و دلیل اصلی آن می تواند تنش شوری و مدیریت نادرست آبیاری باشد.

این نوع خشکیدگی در برخی سالها شدید و در بعضی سالها از شدت کمتری برخودار است. نقش عوامل بیمارزا در بروز این خشکیدگی : در بین عوامل بیمارزای شناخته شده در درختان پسته، تنها بیماری گموز(انگومک) است که می تواند موجب خشک شدن درخت در فاصله کوتاه شود.

عوامل این بیماری قارچ فیتوفترا است و زمانی می تواند زمینه خشک شدن درخت را فراهم نماید که رطوبت کافی، درجه حرارت بالا و بافت سنگین خاک در اطراف طوقه درخت تامین شده باشد. اگر چه ممکن است در اوایل بهار رطوبت کافی فراهم باشد، اما پایین بودن درجه حرارت مانع از رشد و تکثیر قارچ عامل بیماری می شود.

علائم و نشانه های خشکیدگی

درخت در ابتدای بهار و همزمان با رشد سایر درختان، رشد کرده و در دوره ای کوتاه (اواخر فروردین – اوایل اردیبهشت) رشد رویشی جوانه های در حال رشد، متوقف می شود.

هیچگونه علائمی از وجود بیماری گموز و نماتد در اینگونه درختان مشاهده نمی شود. نظر اکثر کشاورزان بر این است که عامل اصلی خشکیدگی درختان (بیشتر نهال های پسته) در این فصل مربوط به قارچ بیماری زا می باشد و برای درمان از آب آهک و انواع قارچ کش ها استفاده می شود. برای رفع پاره ای شبهات در این ارتباط باید گفت که :

1-تقریبا تمام بیماریها شناخته شده و به خصوص بیماری قارچی گموز پسته، در زمانی اتفاق می افتد که درجه حرارت محیط بالا باشد و همچنین رطوبت در اطراف طوقه درخت زیاد باشد.

2-اصولا بیماری در یک زمان محدود و سطح وسیع اتفاق نمی افتد. بلکه در طول سال تک درختانی توسط این بیماری خشک می شوند.

3-نظر به اینکه استفاده از قارچ کش ها همراه با مقداری آب اطراف تنه درختان بوده است، ممکن است پس از چند روز در تعداد کمی از درختان، علائم سبز شدن مشاهده شود، که دلیل آن تاثیر قارچ کش نیست، بلکه تاثیر آبی بوده است که درصد شوری اطراف ریشه ها را کاهش داده است.

4-باید توجه داشت که در اراضی شور، احتمال فعالیت قارچ فیتوفترا عامل بیماری گموز از بین می رود.

5-اگر این عارضه در اثر بیمار گموز باشد، شیره سیاه رنگی از طوقه گیاه خارج می شود در حالی که تاکنون در این نوع خشکیدگی، چنین نشانه ای مشاهده نشده است.

نشانه های خشکیدگی اول بهار درختان پسته

1- مهمترین مرحله حساس به شوری در درختان پسته، مرحله جوانه زدن است. چون این عارضه در شروع جوانه زنی اتفاق می افتد، پس عامل اصلی آن شوری بیش از حد در ناحیه ریشه های فعال است.

2-یکی از مهمترین نشانه خشکیدگی درخت در اثر شوری، بوی ترشیدگی است که از شاخه های در حال خشک شدن احساس می شود.

3-در نهایت باید گفت در اثر اعمال مدیریت مناسب پس از طهور علائم خشکیدگی، درخت به طور کامل سبز می شود. در صورتی که درختانی که در اثر بیماری به طور کامل سبز خشک می شوند، امکان بازگشت و سبز مجدد آنها به هیچ وجه امکان پذیر نیست.

نحوه اثر تنش شوری در خشکیدگی اوایل بهار

در اثر آبیاری با آب شور، مقدار زیادی نمک در هر نوبت آبیاری وارد خاک می شود. به عنوان مثال اگر در هر نوبت آبیاری حدود 700 متر مکعب آب وارد باغ شود و شوری آب حدود 4 دسی زیمنس بر متر باشد، در هر نوبت آبیاری حدود 1792 کیلوگرم و در یکسال با 10 نوبت آبیاری، تقریبا معادل 17920 کیلوگرم انواع نمک ها وارد خاک خواهد شد.

آنچه مهم است این که محل های تجمع نمک ممکن است در روش های متفاوت آبیاری و فصول مختلف سال تغییر کند. اما به هر حال املاح بیشتری روی پشته ها جمع خواهند شد، تا زمانیکه این املاح در سطح خاک باشند، خطری برای درخت محسوب نمی شوند.

در سالهایی که در اواخر زمستان بارش برف و باران سنگین وجود داشته باشد، املاح سطح خاک به تدریج به لایه های پایین خاک منتقل شده و ماندگاری آنها برای یک دوره چند روزه، موجب افزایش شوری خاک در ناحیه ریشه های فعال شده و در نتیجه آب از اندام های درخت به سمت ذرات خاک حرکت خواهد کرد.
نتیجه این پدیده کاهش بسیار شدید آب در بافت های درخت بوده و به تدریج اندام هایی از درخت که از ریشه فاصله بیشتری دارند و بیشتر در معرض کم آبی ناشی از شوری قرار دارند، شروع به اضمحلال می کنند.

راهکارهای پیشنهادی

درختانی که به این نوع خشکیدگی مبتلا شده اند، باید هر چه سریع تر در سطح باغ شناسایی شوند و اقدامات فوری بر روی آنها انجام شود، در غیر اینصورت پس از چند روز خشک خواهند شد. برنامه هایی که ارائه می شوند، در جهت افزایش توانایی جذب آب توسط ریشه ها می باشد.

الف – راهکار کوتاه مدت

1-حدود 50 درصد تاج درخت(تا قسمت هایی که بافت های آسیب دیده وجود دارد) باید بلافاصله حذف شوند؛ تا جوانه های باقیمانده تحریک به رشد شوند.

2- با ایجاد یک طشتک بزرگ در ناحیه ریشه های فعال، هر چه سریع تر نسبت به آبیاری سنگین اقدام شود؛ بطوری که نمک از محدوده ریشه ها خارج شوند.

برای اطمینان بیشتر می بایست دو نوبت و با فاصله زمانی 7 روز تکرار شود.
چنانچه خاک از نوع قلیل و یا شور – قلیا باشد، آب مورد استفاده برای آبیاری باید آبی باشد که در طول سال در باغ مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا چنانچه از آبهای با شوری کمتر استفاده شود، به احتمال زیاد زمینه پی اچ خاک فراهم خواهد شد؛ که مطلوب نخواهد بود.

دو مرحله فوق همدیگر بوده و باید همزمان با هم انجام شوند.

ب- راهکارهای بلند مدت

1-مهمترین اقدام این است که آبیاری بر اساس نیاز درخت پسته انجام شده و آب بیشتر از نیاز درخت وارد باغ نشود؛ تا بدین وسیله از ورود املاح زیادی به خاک جلوگیری شود.

2-در طول سال و در زمانی که سطح خاک خشک شده و در نتیجه املاح زیادی به طبقات بالایی خاک منتقل می شوند، می توان املاح سطح خاک را جمع کرده و به خارج از باغ منتقل نمود.

3-نظر به اینکه حساس ترین مرحله به شوری در پسته در مرحله جوانه زدن است، بنابراین آبشویی سنگین خاک به خصوص در اواخر زمستان و پس از بارش برف و باران سنگین، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است که طی آن درجه شوری خاک در ناحیه ریشه های فعال کم شود.

4-چنانچه پی اچ خاک بالا باشد، استفاده از گچ گشاورزی، قبل از آبیاری سنگین باغ در زمستان بسیار مفید خواهد بود.
برای این کار باید کیفیت گچ از لحاظ درجه شوری و مقدار استفاده آن مورد توجه قرار گیرد.