12 راه پیشگیری و درمان بیماری ورتیسیلیوم در باغات پسته

بیماری قارچ ورتیسیلیوم

بیماری ورتیسیلیومی درختان پسته، یکی از بیماری های مهم درختان پسته در ایران و جهان است در آمریکا در طی چندین سال خسارت زیادی را ببار آورده است.

بیماری قارچی ورتیسیلیومی یکی از بیماری هایی می باشد که میزبان های مختلفی دارد و یکی از میزبان های آن درختان پسته می باشد. این بیماری یکی از بیماریهای خاکزاد است.

این قارچ در 15 تا 30 سانتی متری خاک وجود دارد که بعضی مواقع تا عمق 90 سانتی متری خاک نیز پیدا می شود.

این قارچ با تخریب دیواره آوندی درخت، در ابتدا باعث توقف رشد و سپس ضعف و پژمردگی و در نهایت خشک شدن کامل درخت می شود. این قارچ می تواند به 200 نوع از درختان و درختچه ها آسیب وارد کند.

مهمترین دلایل آلوده شدن درختان به این بیماری ورتیسیلیوم

1-ضعف تغذیه و کمبود عناصر

2-کم آبی و رها سازی باغ طی سال های قبل

چرخه زندگی قارچ ورتیسیلیوم

1-مرحله خفته: در این مرحله یک سازه با دیواره ضخیم به دور خود درست می کند و از یک سال تا بیست سال به صورت غیر فعال در خاک باقی می ماند. معمولا در سطح خاک بیشترین تجمع را دارد با این حال می تواند در اعماق خاک هم وجود داشته باشد. به محض این که شرایط رشد برایش فراهم می شود شروع به فعالیت می کند و از نوک ریشه گیاهان وارد گیاه می شود.

2- مرحله بیماریزایی: در این مرحله قارچ ورتیسیلیوم آنزیم های مختلف از خود تولید می کند که معمولا این ماده چسبناک باعث مسدود شدن آوند های گیاه و تغییر رنگ بافت های سلولی گیاه می شود. در این مرحله که مرحله انگلی نیز نامیده می شود قارچ گیاه را بشدت تحت تاثیر قرار می دهد.

3- مرحله ساپروفیتی: در این مرحله قارچ به شدت فعال است و شروع به تکثیر خود می کند تا این که باعث انسداد کامل قسمت هوازی و ریشه شده و مرگ گیاه را رقم خواهد زد و بعد قارچ خود را به حالت اول در خاک قرار می دهد تا میزبان جدیدی پیدا کند.

نشانه های ابتلا گیاه به بیماری ورتیسیلیوم

از آنجایی که نشانه های این بیماری مشابه بیماریهای دیگر است لذا تشخیص این بیماری دشوار است با این حال پیچ خوردگی برگ ها و زرد و قرمز و در نهایت تیره شدن آنها می تواند از علایم این بیماری باشد.

از آنجایی که این بیماری آوند گیاهان و درختان را درگیر می کند بهترین راه تشخیص این بیماری قرمز شدن و یا تیره شدن قسمت هایی از شاخه درخت است.

اگر شاخه را ببریم در سطح مقطع شاخه حلقه های تیره رنگی خواهیم دید.

علائم بیماری ورتیسیلیوم در باغات پسته

چون سیر بیماری معمولا کند هست باغداران اهمیت زیادی نمی دهند با وجود اینکه علایم سیاه شدن در مقطع عرضی شاخه ها به راحتی قابل مشاهده است ولی چون درخت در ابتدا بیماری، محصول اقتصادی می دهند، معمولا نادیده گرفته می شود در طی سالهای بعد تعداد شاخه هایی که خشک می شوند افزایش می یابند و در نهایت در هوای گرم به علت تنش شدید کم آبی که در درخت ایجاد شده است درخت خشک می شود.

گاهی علائم ورتیسیلوم بصورت پژمردگی سریع و واضح اتفاق می افتد.

برخی اوقات هم در ورتیسیلوم ما زوال تدریجی داریم و تا از پا درآمدن درختان سالها زمان می برد.

نفوذ این قارچ به درون درخت از طریق ریشه است و درون آوند چوبی حرکت می کند، وظیفه آوند رساندن آب و مواد غذایی به اندام گیاه است که با پیشروی این بیماری، آوند چوبی گیاه را مسدود می کند و در صورت برش دادن، آن قسمت مرکزی ساقه قهوه ای و سیاه رنگ مشاهده می شود.

با پیشروی این بیماری درخت روز به روز ضعیف می شود و یک دفعه سرشاخه خشک می شوند و پس از شاخه ها، کل درخت خشک می شود.

معمولا این قارچ در اواخر بهار یا تابستان به تدریج خود را نشان می دهند به طوری که یک یا چند شاخه درخت رنگ پریده می شوند، تعداد برگ ها کمتر می شوند و در انتهای سرشاخه جمع شده و رشد کافی ندارد، برگ ها پیچ خورده و پژمرده می شوند و اگر شاخه ای را جدا کنیم در آوندهای آن رگه های سیاه دیده می شود و درختان دچار سرخشکیدگی شاخه می شوند و درختانی که شدت آلودگی به این قارچ در آن ها زیاد باشد در نهایت می میرند.

راه های مقابله با بیماری ورتیسیلیوم در گیاهان زراعی

راه مقابله با این بیماری در گیاهان زراعی این است که گیاهان مبتلا را حذف و از زمین خارج کنیم و با جایگزین کردن و کاشت گیاهان مقاوم، می توان با این بیماری مقابله کرد.

مبارزه با این بیماری ورتیسیلیوم در باغات پسته

1-  کم هزینه ترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری است لذا کشاورزان در مرحله اول باید دقت کنند که قصد احداث باغ پسته در چه زمینی را دارند، آیا زمین و خاک آن آلوده به بیماری های قارچی از جمله ورتیسیلیوم است؟

در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش بهتر است هرگز در این زمین ها و خاک های آلوده کشتی صورت نگیرد مخصوصا پسته که یک کشت هزینه بر و زمان بر است.

2- دومین راه پیشگیری استفاده از ارقام مقاوم به این بیماری است، بنابر این به کشاورزان اکیدا توصیه می شود از رقم مقاوم به بیماری ورتیسیلیوم استفاده کنند. بهترین و مقاوم ترین رقم به عنوان پایه رقم بادامی زرندی می باشد.

3- سومین راه پیشگیری استفاده از نهالهای عاری از بیماری قارچی است، از آنجایی که اکثر نهالستانها در سطح کشور آلوده به این بیماری هستند و تشخیص نهال های سالم از نهالهای آلوده غیر ممکن است، پس توصیه می شود که باغداران به جای نهال پسته از بذر پسته بادامی زرند استفاده کنند.

4- چهارمین راه پیشگیری استفاده از ابزار آلات ضدعفونی شده است. اگر چنانچه در باغ درختی آلوده دارید حتما بعد از هرس کردن درختان بیمار، قیچی و اره را ضدعفونی کرده تا به دیگر درختان انتقال داده نشود و همچنین از ضدعفونی کردن بیل و دیگر وسایل غافل نشوید.

5- پنجمین راه پیشگیری، جدا کردن آب راه درختان آلوده از درختان سالم است. یکی از راه های انتقال این بیماری از طریق آب و آبیاری است با جدا کردن مسیر درختان آلوده، از آلوده شدن دیگر درختان جلوگیری کنید.

6- ششمین راه پیشگیری خارج کردن شاخه ها و درختان آلوده از باغ می باشد. هرس شاخه های آلوده که رنگ آنها قرمز و یا تیره شده اند باید از انتهای شاخه آلوده صورت گیرد به طوری که دیگر اثری از آلودگی در شاخه درخت باقی مانده، رویت نشود، برای اطمینان بیشتر باید شاخه ها را از پایین تر هرس کرد. به محض هرس شاخه های آلوده باید از باغ خارج و در آتش سوزاند.

7- هفتمین راه پیشگیری خارج کردن ریشه های درختان خشک شده است . باید ریشه های درخت آلوده به طور کامل از زمین خارج و به بیرون باغ انتقال داده و سوزانده شوند.

8- هنوز هیچ سم و یا قارچ کش موثر برای مبارزه با این بیماری وجود ندارد و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، در حال حاضر موثر ترین راه مبارزه با این قارچ حمام آفتاب است.

با این روش می توان از حرارت مستقیم خورشید بهره برد و خاک آلوده را ضدعفونی کرد، برای این کار ابتدا خاک را شخم می زنند و سپس با پوشاندن ناحیه آلوده با پلاستیک شفاف باعث افزایش دمای خاک شده به طوری که قارچ ها با گرمای ایجاد شده نابود شوند. این پوشش باید به مدت چهار تا پنج هفته وجود داشته باشد.

9- مهمترین راه درمان و پیشگیری این بیماری تقویت درخت از طریق تغذیه مناسب می باشد. فسفیت پتاسیم و سیلیکات پتاسیم دو نمونه از کودهایی هستند که به درمان و کاهش این بیماری کمک شایانی می کنند.

10- از دیگر راه های پیشگیری می توان به رعایت دوره آبیاری درختان اشاره کرد.

11- می توان از قارچ کش الیت که سیستمیک است و درون آوند و اندام درختان حرکت می کند نیز استفاده کرد.

12- درختانی که کمبود پتاسیم دارند شدت خسارت این قارچ در آن ها بیش تر می باشد.