از بین بردن شب پره هندی

مبارزه شیمیایی برای از بین بردن شب پره هندی

در صورتی که پسته‌های انباری شده آلودگی متوسط، شدید و خیلی شدید به آفت شب پره هندی داشت باید به‌سرعت نسبت به از بین بردن شب پره هندی اقدام کرد. برای مبارزه با شب پره هندی در انبارهای پسته می‌توان از سموم گازی نظیر متیل بروماید، فستوکسین و اکسید دی اتیلن استفاده کرد.

از بین بردن شب پره هندی با استفاده از

(هیدروژن فسفره)

هیدروژن فسفره یا فسفید هیدروژن و یا فسفین یکی از آفت‌کش‌های بسیار مهم است که روی حشرات، کنه‌ها و جوندگان در تمام مراحل رشد اثر کشنده دارد.
این ماده بر اساس فسفورآلومینیوم که در برابر رطوبت هوا تجزیه شده گاز هیدروژن فسفره(pH3) یا فسفین متصاعد می‌کند.
هیدروژن فسفره گاز بی‌رنگ است که دارای بوی ویژه‌ای شبیه سیر می‌باشد. این گاز عملاً در آب غیر قابل حل است و در گرما و رطوبت زیاد روی بعضی فلزها اثر می‌کند.
وزن مخصوص آن درصد سنگین‌تر از هوا است. قدرت پراکندگی این گاز بسیار زیاد است و به آسانی با هوای محیط مخلوط شده و به‌طور یکنواخت در فضا پخش می‌شود.
برای مبارزه با محصولات انباری در ابعاد وسیعی از فتوکسین استفاده می‌شود که گاز فسفید هیدروژن را آزاد می‌کند. با وجود اینکه قابلیت اشتعال این ماده شیمیایی بسیار زیاد است ولی روش تصعید و ترکیب تجارتی آن طوری است که عملاً در شرایط عادی هرگز مشتعل نمی‌شود.

فسفین بنام‌های تجاری فستوکسین و سلفوس به‌صورت قرص‌های درشت (3 گرمی) و ریز (0.6 گرمی) و غیره به بازار عرضه می‌شود. هر قرص بزرگ فستوکسین بعد از تصعید یک گرم گاز فسفید هیدروژن آزاد می‌کند.

از بین بردن شب پره هندی و دیگر آفات انباری پسته برای هر مترمکعب محصول شده 1.5 قرص بزرگ (3 گرمی) و یا 5.5 قرض کوچک (0.6 گرمی) فستوکسین استفاده می‌شود. در صورتی که قرص فستوکسین در انبارهای خالی یا انبارهایی که در آن پسته انبار شده است استفاده می‌شود، باید تعداد قرص مورد نیاز بر اساس حجم کل انبار محاسبه شود و طور یکنواخت در انبار گذاشته شود، قبل از قرص گذاری باید تمام درها و پنجره‌ها و فضای خروجی انبار مسدود گردد تا تبادل هوا صورت نگیرد، سپس قرص گذاری انجام شود. بهتراست قرص‌های فستوکسین بالای محصول انبار شده درون ظروف یک بار مصرف قرار داده شوند.

در صورتی که امکان مسدود کردن انبار برای قرص گذاری وجود ندارد می‌توان قرص‌ها را بالای محصول داخل ظرف‌های یک بار مصرف قرار داد و سپس روی محصول را با نایلون کشید به‌طوری که گاز تولیدی شده به خارج سرایت نکند.

مدت زمان گاز دهی برای از بین بردن شب پره هندی بستگی به درجه حرارت انبار دارد بطوریکه هر چه دمای انبار بالاتر باشد مدت زمان گاز دهی کاهش می‌یابد

برای درجه حرارت  (12 تا 15)  ← با قرص 3 گرمی 5 روز  و برای قرص 0.6 گرمی 4 روز

برای درجه حرارت (16 تا 20) ← برای قرص 3 گرمی 4 روز و برای قرص 0.6 گرمی 3 روز

برای درجه حرارت (بالاتر از21) ←برای قرص 3 گرمی 3 روز و برای قرص 0.6 گرمی 2 روز

هنگام که قرص فستوکسین روی مواد غذایی بکار می‌رود بعد از پایان عملیات تدخین مقدار کمی فسفرآلومینیوم و هیدرواکسید آلومینیوم، به‌صورت گرد روی مواد غذایی باقی می‌ماند.

در صورت استفاده از ظرف یک بار مصرف برای قرص گذاری، گرد باقی مانده درون ظرف حذف شود و اگر تهویه بلافاصله پس از پایان عملیات گاز دهی و به‌طور کامل انجام شود قسمت مهمی از این مواد از جمله گاز فسفین از بین می‌روند.

در مورد باقیمانده فسفین روی میوه‌های خشک 48 ساعت بعد از تهویه مقدار باقیمانده سم حد 0.01 تجاوز نمی‌کند.
گاز هیدروژن فسفره برای انسان و موجودات خون گرم بسیار سمی و خطرناک است. مسمومیت به دنبال تنفس طولانی از این گاز و یا در اثر خوردن فسفورآلومینیوم از طریق دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این گاز از طریق پوست جذب نمی‌شود.

تنفس این گاز سیستم آنزیمی سلول‌ها را مختل می‌کند و روی هموگلوبین خون اثر نامطلوب دارد. یک ساعت تنفس از هوایی که مقدار گاز در آن 300 میلی لیتر بر مترمکعب باشد برای انسان خطر مرگ به دنبال دارد و در غلظت 2000 قسمت در میلیون در اندک مدتی می‌تواند انسان را بکشد.

برای جلوگیری از مسمومیت هیدروژن فسفره باید به نکات زیر توجه شود.

1- هیدروژن فسفره برای انسان و جانوران خون گرم بسیار کشنده است بنابر این از استنشاق آن حتی به مقدار اندک نیز خودداری شود
2- چون فسفور آلومینیوم از راه دستگاه گوارش به سرعت جذب بدن می‌شود بنابراین در هنگام کار با این سم از خوردن و آشامیدن باید خودداری شود.
3- در هنگام کار با این سم از کشیدن سیگار جدا خودداری شود
4- باز کردن در قوطی و لوله‌های آلومینیومی حاوی قرص را بهتر است در هوای آزد و یا در مقابل پنجره باز صورت گیرد. یک‌بار که قوطی حاوی سم باز شد همه قرص‌های آن مصرف شود. در غیر این صورت باید در آن‌ها را مجدد بسته و با چسب‌های نواری غیر قابل نفوذ نمود.
5- از بکار بردن فستوکسین در اماکن مسکونی قبل از تخلیه ساکنان آن خودداری شود. سکونت مجدد در این اماکن پس از تهویه کامل و از بین رفتن آثار مجاز خواهد بود
6- قبل از قرص گذاری تمام درها، پنجره‌ها و روزنه‌های موجود را باید بست به طوری که گاز از درون محل به بیرون نشت نکند.
7- قرص گذاری باید بوسیله کارگران و تکنسین‌های کارآزموده انجام شود
8- هنگام کار استفاده از دستکش ضروری است ولی نیاز به ماسک گاز نیست ولی در صورتی که بوی گاز احساس شود استفاده از ماسک گاز ضروری است.

از بین بردن شب پره هندی با استفاده از

(متیل بروماید)

خاصیت حشره کشی متیل بروماید در سال 1932 کشف شد. این گاز علاوه بر حشره کشی خاصیت قارچ کشی، نماتدکشی، کنه کشی و جونده کشی دارد متیل بروماید مایع بی‌رنگی است که در مجاورت هوا به‌آسانی تبخیر می‌شود. بخار آن 3.2 بار از هوا سنگین‌تر است. بویی تقریباً مطبوع و تا اندازه‌ای شبیه کلرو فرم دارد.

اگر تراکم بخار آن در محیط زیاد نباشد، انسان آن را به‌آسانی احساس نخواهد کرد. برای اینکه کارگران بتوانند به موقع به وجود این گاز در هوا پی برند معمولاً 2 درصد کلروپیکرین به ترکیب آن اضافه می‌کنند.
این ماده به‌عنوان آگاه‌کننده در هنگام انتشار در فضا، چشم‌ها و مجاری تنفسی را بشدت تحریک کرده و شخص را از وجود گاز در محل آگاه می‌سازد.

این گاز را برای از بین بردن شب پره هندی و دیگر آفات انباری پسته طبق جدول می‌توان استفاده نمود.
کتیل بروماید هم در شرایط فشار معمولی هوا و هم در شرایط خلاء استفاده می‌شود.
در شرایط خلاء زمان لازم برای نابودی آفت انباری کاهش می‌یابد. مقدار مصرف گاز بستگی به دمای انبار دارد به طوری که هر چه دمای انبار افزایش می‌یابد مقدار مورد نیاز کاهش می‌یابد.

فشار معمولی هوا ⇓

برای درجه حرارت (4  تا  9) با دز مصرفی 48 گرم برمتر مکعب ←(16 تا 24 ساعت)

برای درحه حرارت (10 تا 14)با دز مصرفی 40 گرم بر متر مکعب←(16 تا 24 ساعت)

برای درجه حرارت (21 تا 25) با دز مصرفی 24 گرم بر متر مکعب←(16تا 24 ساعت)

در شرایط خلاء ⇓

برای درجه حرارت (4  تا 9 ) با دز مصرفی 56 گرم برمتر مکعب ←(3 ساعت)

برای درحه حرارت (10 تا 14)با دز مصرفی 48 گرم بر متر مکعب←(3 ساعت)

برای درجه حرارت(21 تا 25) با دز مصرفی 32 گرم بر متر مکعب←(3 ساعت)

استفاده از دزهای مختلف متیل بروماید در انبارهای پسته برای کنترل و از بین بردن شب پره هندی با توجه به دمای انبار و شرایط فشار معمولی هوا و در شرایط خلاء برای استفاده از متیل بروماید، این گاز را به‌وسیله لوله‌های مسی و یا پلاستیکی از بیرون به درون انبار منتقل می‌کنند.

چون این گاز از هوا سنگین‌تر است برای پخش کامل گاز در فضا انبار آن را از قسمت بالا وارد انبار می‌کنند. از آنجایی که مایع این سم در سیلندر تحت فشار می‌باشد معمولاً جریان سم در لوله‌ها بدون مانع و به آسانی صورت می‌گیرد.

ولی در شرایط که مایع، از مخزن تا انبار مسیر طولانی طی کند در این صورت ممکن است مایع به علت از دست داد گرمای خود (گرمای نهان) منجمد شده و جریان متوقف شود. برای جلوگیری از انجماد سم معمولاً در ابتدای مسیر آن دستگاه مبدل گرما قرار می‌دهند.
هنگام انتقال سم به انبار، سم مستقیماً روی محصول انباری شده ریخته نشود بدین منظور معمولاً طشت دهان گشادی را در بالاترین نقطه انبار قرار می‌دهند و سم به‌وسیله لوله آورنده سم داخل آن می‌ریزد تا مایع در آن جمع شده و از آنجا به تدریج بخار شود.
گاز متیل بروماید در مواد انباری بسیار اندک جذب می‌شوند و آن مقدار که جذب می‌شود پس از گذشت زمان کوتاهی و هوادهی محصول هیدرولیز شده و از بین می‌رود و اندکی که باقی می‌ماند برای مصرف کننده بی‌خطر و قابل تحمل می‌باشد.
متیل بروماید بر علیه کرم ناف پرتقال روی پسته‌های برداشت شده مؤثر است و باقیمانده آلی و غیر آلی از استفاده اندازه‌گیری شد.
پسته‌هایی که با گاز متیل بروماید با دزهای 16،24، 32 گرم بر مترمکعب برای 24 ساعت در دمای 15.5 درجه سانتی گرادو یا دزهای 8،16 و 24 گرم برمتر مکعب برای 24 ساعت در دمای 26 درجه سانتی گراد تحت تیمار قرار گرفتند باقیمانده سم زیر حد تحمل بوده است.
پسته‌های که سه بار با دز 56 گرم بر مترمکعب برای 24 ساعت در دمای بیش از 15 درجه سانتی گراد تدخین شده‌اند باقیمانده غیر آلی متیل بروماید بالاتر از حد استاندارد 200 قسمت در میلیون بوده است.

در تیمارهای مختلف که در این تحقیق انجام شده است در پایان 13 روز هوادهی باقیمانده متیل بروماید زیر.5 قسمت در میلیون می‌رسد.
این سم برای انسان و جانوران خونگرم بسیار کشنده است. در هوایی که تراکم این گاز در آن 20 قسمت در میلیون است از رفت و آمد مکرر پرهیز شود.
اگر غلظت گاز در فضا به 100 تا 200 قسمت در میلیون برسد ساعت تنفس از آن موجب مسمومیت شدید و ممکن است انسان را با خطر مرگ مواجه سازد.

برای جلوگیری از مسمومیت متیل بروماید باید به نکات زیر توجه شود.

1- کارگران باید تا حدی با خواص فیزیکی، شیمیایی و طرز کار با متیلبروماید آشنایی داشته باشند.
2- لباس، کفش و دستکش‌های آلوده به سم را باید بلافاصله از تن دور کنند و قسمت‌های خیس شده با آب و صابون شسته شود.
3- پس از پایان تدخین، محصول و محیط انبار بی‌درنگ تهویه شود
4- هنگام کار با متیل بروماید کارگران باید از ماسک استفاده نمایند

از بین بردن شب پره هندی با استفاده از

(اکسید دی اتیلن)

اکسید دی اتیلن برای مبارزه با آفات انباری هم در شرایط نسبی خلاء و هم در فشار متعارف جو استفاده می‌شود. اکسید دی اتیلن بسیار قابل اشتعال و خطرناک است که برای جلوگیری از شعله‌ور شدن اکسید دی اتیلن این گاز را با مواد دیگر مانند گازکربنیک مخلوط می‌کنند.
مخلوط یک قسمت وزنی اکسید دی اتیلن و 9 قسمت وزنی گازکربنیک به نام تجاری کارتکس در بازار موجود است.

مقدار مصرف آن برحسب دما و رطوبت متفاوت است که مدت زمان گاز دهی و میزان مصرف آن برای  از بین بردن شب پره هندیدر انبار پسته در رطوبت نسبی کمتر از 15 درصد و در شرایط فشار معمولی هوا در جدول 3 آمده است ضمن اینکه در شرایط خلاء می‌توان از این گاز با غلظت 560 تا 640 گرم بر متر مکعب به مدت 3 ساعت در دمای 20 درجه سانتی گراد استفاده کرد.

نگارنده: مهدی بصیری