کاربرد قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) در انبارداری پسته

روش استفاده از قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) و مبارزه با آفات انبارداری پسته

در این مقاله کرمون شاپ سعی شده نحوه استفاده از قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) پرداخته و مهمترین آفات انبارداری پسته معرفی شود.

نحوه فراوری پسته نقش بسیار مهمی در شیوع آفات انبارداری دارد.

در مقایسه ترمینال‌های سنتی با مکانیزه، ترمینال‌های سنتی دارای سطح بیشتری از آلودگی می‌باشند. آلودگی ترمینال‌های مختلف می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار گیرد از قبیل:

1- محیط و منطقه احداث ترمینال

2- نوع ترمینال (دستی یا مکانیزه)

3- نوع ادوات ترمینال

4- نوع پسته ورودی به ترمینال

5- فراوانی پسته‌های ترک‌خورده (مخصوصاً پسته‌های زود خندان و ترک‌خورده نامنظم با پوست سبز خشک و چروکیده)

6- آلودگی پسته‌های ریخته شده روی زمین

…

در ترمینال‌های پسته مکانیزه در مورد خشک‌کن‌ها با توجه به تغییرات رطوبت تعادلی پسته در رطوبت‌های نسبی مختلف هوا، طراحی باید به‌ گونه‌ای باشد که دستگاه خشک‌کن در محدوده دمای 60 تا 90 درجه قابل‌استفاده و کنترل باشد همچنین باید استفاده از دمای 75 درجه و سرعت هوا 2 متر بر ثانیه در محاسبات خشک‌کن مدنظر قرار گیرد.
شرایط طراحی بایدبه صورتی باشد که دمای هوای در هنگام برخورد به توده پسته 75 درجه و سرعت آن 2 متر بر ثانیه باشد. ضخامت مناسب لایه در فرآیند خشک‌کردن پسته 10 سانتی‌متر می‌باشد که باید در طراحی مخزن خشک‌کن مورد توجه قرار گیرد. در صورتی‌ که ضخامت‌های بیشتر از 10 تا 20 سانتی‌متر طراحی یک سیستم هم زن در خشک‌کن لازم است.

چهار عامل اصلی شیوع آفات در انبار داری 

1- درجه حرارت
2- رطوبت محیط
3- مدت‌زمان انبارداری
4- نوع بسته‌بندی پسته
نتایج نشان داده که نگهداری دربسته بندی گونی پلی‌پروپیلن در دمای 4 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی محیط بهترین شرایط برای نگهداری پسته است.
محصول پسته علاوه بر تحمل خسارت آفات متنوع در باغ، بعد از برداشت و در انبار نیز موردحمله و تغذیه حشرات و کنه‌های مختلف قرار می‌گیرد.

مهم‌ترین آفات انباری پسته

1- شب‌پره هندی 

2- شب‌پره خرنوب

شب‌پره هندی

لارو این حشره با تغذیه از مغز پسته و تنیدن تار و دفع فضولات هرساله خسارت قابل‌ملاحظه‌ای را ازنظر کیفی و کمی به این محصول وارد می‌کند.
شب‌پره هندی اغلب به مواد غذایی انباری خسارت وارد می‌کند. این افت از مهم‌ترین آفت‌های مهم مواد انباری مخصوصاً خشکبار و سایر فرآورده‌های پرارزش انباری می باشد و خسارت آن را اغلب صد در صد می تواند باشد.
مدت تفریخ تخم این آفت را با در نظر گرفتن شرایط محیطی 3 الی 4 روز است، طول دوره لاروی در شرایط مساعد 25 تا 30 روز دوره و شفیرگی 4 روز و دوره کامل زندگی حشره را در شرایط مساعد 40 روز است.
آستانه حداقل حرارتی شب‌پره 13 درجه سانتی‌گراد و مجموع نیاز حرارتی برای کامل شدن یک دوره زندگی این حشره 526 درجه روز می‌باشد.

توضیحات بیشتر : مبارزه شب پره هندی 

شب‌پره خرنوب

یکی از آفت‌های چند میزبانه است و لارو این آفت روی پسته، گردو، انجیر، بادام‌زمینی، خرمای خشک، کشمش و میوهای خشک زندگی می‌کند. فعالیت حشره کامل این آفت در باغ‌های پسته از اواخر تیرماه همراه با تشکیل مغز در پسته و ظهور میوه‌های زود خندان در پسته شروع می‌شود. جمعیت آفت و میزان خسارت آن روی دانه‌های پسته با رسیدن مغز و خندانی میوه سیر صعودی می‌گیرد. لاروهای این آفت پس از خسارت در باغ به انبارها پسته منتقل‌شده و هرلارو در انبارهای پسته قریب به 300 میلی‌گرم مغز پسته خشک را می‌خورد.
آستانه حداقل حرارتی شب‌پره خرنوب 9.5 درجه سانتی‌گراد و مجموع نیاز حرارتی برای دوره زندگی این حشره 769 درجه روز محاسبه‌شده. اگر پسته پس از برداشت و فرآوری در انبارهایی نگهداری شود که دمای آن 9.5 درجه سانتی‌گراد باشد این آفت قادر به خسارت به پسته نیست. اگر پسته پس از برداشت و فراوری در انبارهای نگهداری شود که دمای آن 9 درجه سانتی‌گراد باشد دو آفت مورد بحث قادر به خسارت به آن نیستند.

قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج)

قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) ترکیب بسیار خطرناکی دارد و می‌توان این را در رده سیانور قرار دارد و باید به‌ دور از محدوده زندگی انسان و دام استعمال شود.
از سال 1392 در ایران فروش قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) در عطاری‌ها و داروخانه‌ها ممنوع شده و واردات قانونی آن متوقف گردید و فقط مراکز توزیع سم صنعتی اجازه فروش آن رادارند.
نکته مهم این است که اگر این قرص اشتباهاً مصرف شود ظرف مدت 3 الی 4 ساعت سیستم تنفسی و قلب دچار مشکل شده و فرد مرگ دردناکی را تجربه خواهد کرد. لذا تا جای که امکان دارد از این نوع قرص استفاده نکنید. استشمام بوی این قرص مسموم‌کننده است و باعث مرگ می‌شود لذا در هنگام استفاده از این قرص نکات ایمنی را حتماً رعایت کنید. این قرص از فسفید آلومینیم تشکیل‌شده است و در آن ترکیباتی همچون روی و کلسیم دیده می‌شود. این قرص می‌تواند در مدت کوتاهی هزاران شپشک و ساس، بید، سوسک و موریانه عنکبوت، رتیل، مار و عقرب را از بین ببرد.

هیدروژن فسفره یا فسفید هیدروژن و یا فسفین یکی از آفت‌کش‌های بسیار مهم است؛ که روی حشرات، کنه‌ها و جوندگان در تمام مراحل رشد اثر کشنده دارد. این ماده بر اساس فسفور آلومینیم که در برابر رطوبت هوا تجزیه شده و گاز هیدروژن فسفره یا فسفین متصاعد می‌کند.
هیدروژن فسفره گازی بی‌رنگ است که دارای بوی ویژه‌ای شبیه سیر می‌باشد. این گاز عملاً در آب غیرقابل حل است و در گرما و رطوبت زیاد روی بعضی فلزات اثر می‌کند. وزن مخصوص آن 20 درصد سنگین‌تر از هوا است. قدرت پراکندگی این گاز بسیار زیاد است و به‌آسانی با هوا محیط مخلوط شده و به‌طور یکنواخت در فضا پخش می‌شود.
برای مبارزه با محصولات انباری در ابعاد وسیعی از فتوکسین استفاده می‌شود که گاز فسفید هیدروژن را آزاد می‌کند.
با وجود اینکه قابلیت اشتغال این ماده شیمیایی بسیار زیاد است ولی روش تصعید و ترکیب تجارتی آن طوری است که عملاً در شرایط عادی هرگز مشتعل نمی‌شود.
فسفین بنام‌های تجارتی فستوکسین و سلفوس به صورت قرص‌های درشت (3 گرمی) و ریز (0.6 گرمی) و غیره به بازار عرضه می‌شود. هر قرص بزرگ فستوکسین بعد از تصعید یک گرم گاز فسفیدهیدروژن آزاد می‌کند.
برای مبارزه با شب‌پره هندی و دیگر آفات انباری پسته برای هر مترمکعب محصول شده 1.5 قرص بزرگ (3 گرمی) و یا 5.5 قرص کوچک (0.6 گرمی) فستوکسین استفاده می‌شود.
در صورتی که قرص فستوکسین در انبارهای خالی یا انبارهای که در آن پسته انبارشده است استفاده می‌شود، باید تعداد قرص مورد نیاز بر اساس حجم کل انبار محاسبه شود و به طور یکنواخت در انبار گذاشته شود، قبل از قرص گذاری باید تمام درها و پنجره‌ها و فضای خروجی انبار مسدود گردد تا تبادل هوا صورت نگیرد، سپس قرص گذاری انجام شود.
بهتر است قرص‌های فستوکسین بالای محصول انبار شده درون ظرف یک‌بار مصرف قرار داده شوند.
در صورتی که امکان مسدود کردن انبار برای قرص گذاری وجود ندارد می‌توان قرص‌ها را بالای محصول داخل ظروف یک با مصرف قرارداد و سپس روی محصول را با نایلون کشید به طوری که گاز تولید شده به خارج سرایت نکند.
مدت زمان گاز دهی برای از بین بردن شب‌پره هندی بستگی به درجه حرارت انبار دارد به طوری که هر چه دمای انبار بالاتر باشد مدت زمان گاز دهی کاهش می‌یابد.
هنگامی‌که قرص فستوکسین روی مواد غذایی بکار می‌رود بعد از پایان عملیات تدخین مقدار کمی فسفر آلومینیم و هیدرواکسید آلومینیوم، به صورت گرد روی مواد غذایی باقی می‌ماند.

در صورت استفاده از ظروف یک‌بار مصرف برای قرص گذاری، گرد باقی مانده درون ظرف حذف شود و اگر تهویه بلافاصله پس از پایان عملیات گاز دهی و به‌طور کامل انجام شود قسمت مهمی از این مواد ازجمله گاز فسفین از بین می‌رود.

در مورد باقیمانده فسفین روی میوه‌های خشک 48 ساعت بعد از تهویه مقدار باقیمانده سم از حد 0.1 تجاوز نمی‌کند.
گاز هیدروژن فسفره برای انسان و موجودات خون گرم بسیار سمی و خطرناک است.

نحوه استفاده از قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج)

ازآنجایی‌که قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) در طی فرآیند تصعید از حالت‌جامد به حالت گاز درمی‌آید دستورالعمل مصرف به شرح ذیل می‌باشد:

1- حیوانات اهلی، تنک ماهی، گل‌ها و گیاهان و هر موجود زنده را از محیط که می‌خواهید قرض گذاری شود خارج کنید.

2- با توجه به اینکه این قرص در صنایع به‌ عنوان نیمه‌هادی نیز استفاده می‌شود لذا هنگام استفاده حتماً تمامی کلیدها و پریزهای برقی محیط را با نایلون و چسب ایزوله کرده و سایر وسایل الکتریکی را از محیط خارج کنید. تا از اتصالی‌های احتمالی جلوگیری شود.

3- قبل از استفاده باید تهویه‌های انبار را خاموش و دریچه‌های آن‌ها را ببندید تا جریان هوا قطع شود و نسبت به مسدود کردن شکاف‌ها و سوراخ‌ها با درزگیر مناسب اقدام شود که یک روش پوشاندن شکاف‌ها با کیسه‌های نایلونی می‌باشد. بستن دریچه‌های کولرها، لای درب‌ها و پنچرها و زیر درب‌ها را هرگز فراموش نکنید. برای مؤثر بودن بیشتر پلاستیک‌های بزرگی را روی گونی‌های پسته می‌اندازند و این قرص را در زیر آن و در بین گونی‌های پسته قرار می‌دهند و ظرف 48 تا 72 ساعت تصعید قرص‌ها باعث ضدعفونی شدن محیط انبار می‌شود.

بهتر است گونی‌های پسته را روی چهارپایه قفسه‌بندی شده قرار داده به‌ نحوی‌ که حدود 20 تا 25 سانتی‌متر از کف زمین و 5 تا 10 سانتیمتر تا دیوارهای اطراف فاصله داشته باشد و از چسباندن گونی‌های پسته به هم خودداری کنید تا جریان هوا به‌ خوبی بین گونی یا کیسه‌های پسته برقرار باشد.

4- هنگام خارج کردن قرص‌ها از داخل محفظه ضمن رعایت نکات ایمنی باید از دستکش پلاستیکی استفاده شود.

5- برای عدم تماس قرص با پسته‌ها، قرص را داخل قوطی کبریت قرار داره و پس از ایجاد چند سوراخ ریز روی آن قوطی کبریت را در تماس غیرمستقیم به محصول قرار دهید

6- هیچ پادزهری برای قرص آلومینیوم فسفید (قرص برنج) معرفی نشده است.

7- هیدروژن فسفره برای انسان و جانوران خون گرم بسیار کشنده است بنابراین از استنشاق آن حتی به مقدار اندک نیز باید خودداری شود.

8- چون فسفور آلومینیوم از راه دستگاه گوارش به سرعت جذب بدن می‌شود بنابراین در هنگام کار با این سم از خوردن و آشامیدن باید خودداری شود.

9- در هنگام کار با این سم از کشیدن سیگار جدا خودداری شود

10- باز کردن در قوطی و لوله‌های آلومینیومی حاوی قرص را بهتر است در هوای آزاد و یا در مقابل پنجره باز صورت گیرد. یک‌بار که قوطی حاوی سم باز شد همه قرص‌های آن مصرف شود. در غیر این صورت باید در آن‌ها را مجدد بسته و با چسب‌های نواری غیرقابل نفوذ نمود.

11- از بکار بردن فستو کسین در اماکن مسکونی قبل از تخلیه ساکنان آن خودداری شود. سکونت مجدد در این اماکن پس از تهویه کامل و از بین رفتن آثار گاز مجاز خواهد بود.

6- قرص گذاری باید به وسیله کارگران و تکنسین‌های کارآزموده انجام شود.

7- هنگام کار استفاده از دستکش ضروری است. ولی نیاز به ماسک گاز نیست ولی در صورتی که بوی گاز احساس شود استفاده از ماسک گاز ضروری است.

حتماً در نظر داشته باشید که پس از استفاده ممکن است بازهم منزل یا محیط شما دچار آفت شود زیرا این روش هیچ باقیمانده‌ای از سم بر محیط باقی نمی‌گذارد بنابراین احتمال برگشت آفت پس از گذشت زمان وجود دارد.