شوری آب و خاک در باغات پسته

شوری آب و خاک در مزارع پسته

اساسی‌ترین فاکتور در مدیریت آب شور در باغ‌های پسته استفاده از شکل وی است به نحوی که بیشترین ارتفاع آب در کنار تنه‌ی درخت باشد.
چنانچه شوری آب بالاتر از 10 دسی زیمنس باشد، نگرانی آلودگی درختان به قارچ فیتوفتوا (بیماری گموز) وجود ندارد.

آب را باید کاملاً به نزدیک تنه‌ی درخت هدایت نمود و بیشترین ارتفاع آب کنار تنه‌ی درخت باشد.

با تجمع بیشترین مقدار آب کنار تنه‌ی درخت. شوری به پایین و طرفین هدایت‌شده و در نتیجه کمترین میزان شوری در محل ریشه‌ی درخت قرار خواهد گرفت.
در مناطق پسته کاری عامل محدود کننده، همواره آب است و کشاورزان از آبی که دارند در کشت‌های بهاره نیز استفاده می‌کنند، پس هرگز نمی‌توان به یک کشاورز توصیه نمود آب بیشتری به درخت بدهد.
چنین آبی اصلاً وجود ندارد. پس آب باید به نحوی مدیریت شود که مورد استفاده بهینه قرار گیرد. یکی از راه‌های کاهش شوری خاک آبیاری سنگین زمستانه است.

طبقه بندی آب های شور در کشاورزی

1- آب با دسی زیمنس کمتر از 4  کم شوری می باشد.

2- آب با دسی زیمنس بین 8 تا 12 شوری متوسط است.

3- آب با دسی زیمنس بیش از 12 شوری زیاد است.

مضرات شوری خاک در باغات پسته

1- کاهش توانایی ریشه برای جذب آب
2- مسمومین گیاه بر اثر یون‌های سدیم بور و کلر
3- کاهش نفوذپذیری آب در خاک‌های شور
4- رسوب کردن عناصر غذایی در خاک بر اثر افزایش اسیدیته یا پی اچ در خاک‌های سدیک
5- کاهش توانایی گیاه در جذب همه مواد غذایی به ویژه کلسیم و پتاسیم
6- سرخشکیدگی
7- حاشیه خشکی برگ

علائم شوری درختان پسته

شاخص‌ترین علامت شوری در درخت پسته، خشک شدن حاشیه‌ی برگ است، به این صورت که برگ از حاشیه شروع به خشک شدن نموده و به تدریج پیشروی کرده و می‌تواند تا رگبرگی اصلی برسد (شکل این شوری موجی است مثل خشک شدن چای در نعلبکی) رنگ این شوری قهوه‌ای کم‌رنگ خاکی است.

چنانچه شدت شوری زیاد باشد برگ از نوک شروع به سوختن می‌کند، همین امر باعث زرد شدن تدریجی میوه و سرانجام سیاه شدن نوک میوه می‌شود.

این اتفاق اگر قبل از خرداد رخ دهد موجب پوکی میوه و اگر بعد از آن روی دهد موجب نیم مغز شدن پسته می‌شود.
چنانچه شوک شوری شدید باشد مثل ریختن میزان زیاد کود شیمیایی ازته یا هر کود پر محلول دیگری کنار درخت و یا استفاده موردی از آب شوری فوق‌العاده زیاد موجب می‌شود که رگبرگ‌ها و دم خوشه‌ها سایه کرده و درخت خشک شود.
در مجموع دلیل خشک شدن درختان پسته در ابتدای فصل، هنگام تورم جوانه‌ها و یا همان روزهای اولیه بعد از سبز شدن درخت معمولاً شوری است.

آیا می‌دانید

1- درختانی که در مردادماه با آب شور آبیاری شوند به پوکی مغز محصول دچار می‌شوند.

2- سولفات آمونیوم نسبتاً در آب محلول بوده و باعث کاهش PH آب و خاک می‌گردد.

3- سنگ‌های نمک ناخالص تأمین کننده بخش مهمی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می‌باشند نه سنگ نمک‌های معمولی که بعضی مواقع باعث خشکی درخت نیز می‌گردند.

راه کار مبارزه با شوری در مزارعه پسته

1- گچ کشاورزی کاربردهای بسیار زیادی در مناطق پسته کاری به خصوص در خاک‌های شور و قلیایی دارد.

2- گچ باعث کاهش شوری خاک می‌شود؛ یعنی گچ می‌تواند شوری خاک را برای گیاه به حدود نصف کاهش دهد.

3- در خاک‌های شور فقط باید از کود سولفات آمونیم دو نوبت در سال استفاده کرد. نوبت اول حدود اسفندماه، همراه با اولین آب و قبل از سبز شدن درختان، نوبت دوم شهریورماه همراه با آخرین آب قبل از برداشت محصول.

4- در حد فاصل این دو نوبت یعنی از فروردین تا مرداد نباید از کود ازته استفاده شود حتی اگر کمبود ازته نمایان شود چون خسارت بالا رفتن فشار اسمزی محیط اطراف ریشه، بیشتر از کمبود ازته است.

5- استفاده از کودهای اوره و نیترات آمونیوم در خاک شور توصیه نمی‌شود.

6- استفاده از ارقام مقاوم به شوری مثل رقم بادامی زرندی

7- استفاده از کالبونیت کلسیم و مواد ضد شوری

8- استفاده محتاطانه از هیومیک اسید

9- محدود کردن کود های مرغی و گوسفندی و کودهای پرندگان

10- اصلاح بافت خاک و سوق دادن آن به صورت یک خاک با بافت شنی و سبک بر بافت رسی

اقدامات اضطراری شوری

چنانچه درختی در اثر شوری در حال خشک شدن باشد، فوراً خاک پای درخت را به فاصله 50 تا 80 سانتی‌متر از طرفین برداشته و به اصطلاح پای آن با عمق حدود 25 سانتی‌متری تشتک ایجاد شود.
تنه‌ی درخت نباید زخمی شود. سپس آب به داخل آن و کنار تنه‌ی درخت هدایت شود و در بین دو نوبت آبیاری 1 تا 3 نوبت با تانکر آبیاری شود در صورت امکان آب شیرین استفاده شود و از دادن هرگونه کود خودداری شود.

نتیجه گیری

تجمع نمک در سطح خاک از نشانه‌های این نوع خاک است. حاشیه سوختگی برگ خصوصاً در ماه‌های گرم سال و همچنین تغییر رنگ شاخه‌ها به آبی – بنفش (که در صورت شکستن چنین شاخه‌هایی بوی ترشی به مشام می‌رسد) از نشانه‌های مسمومیت گیاه است.
در چنین خاک‌هایی جمعیت میکرو ارگانیسم‌های خاک کم هست و جذب عناصر غذایی نیز با مشکل رو بروست.
اما اصلاح این خاک شامل موارد زیر است.

1- برداشتن شوره‌ها از سطح خاک در طول فصل خواب (آخر آذر تا اواسط اسفند) و انتقال به بیرون باغ

2- دو تا سه بار آب شویی سنگین در زمستان برای شستن املاحی که در ناحیه ریشه تجمع پیدا کردند.

3- استفاده از کود گاو یا اسید هیومیک به خصوص در خاک‌های سنگین.

4- اصلاح نحوه آبیاری، به‌ گونه‌ای که در شوری‌های بالا آب با تنه درخت در ارتباط باشد و شیب این جوی به سمت تنه درخت طراحی شود (اصطلاحاً جوی سینه کفتری شود)

5- زمین‌هایی که با مشکل گموز درگیرند و ضمناً شوری خاک دارند. انداختن آب پای درخت جایز است. در این شرایط تنها در زمستان جهت آبشویی سنگین آب درون تشک اطراف درختان انداخته و هم‌زمان با فصل رویشی مجدداً آبیاری خارج تشتک انجام می‌شود؛ یعنی بافاصله از درخت.

6- در صورتی که دور آبیاری در تابستان بالاست می‌توان آبیاری را طوری تنظیم کرد که در هر نوبت آبیاری یک‌طرف درخت آبیاری شود تا درخت تحت تنش شوری و کم آبی قرار نگیرد.

7- بهترین است جوی ها به صورت جداگانه آبیاری شوند.