نحوه شناسایی پسته آلوده به آفلاتوکسین

شناسایی پسته های آلوده به آفلاتوکسین

در هنگام خرید پسته باید دقت شود تا پسته آلوده به آفلاتوکسین خریده نشود. در هنگام درجه‌بندی پسته، علاوه بر دسته‌بندی دانه‌های تمیز شده از نظر اندازه، شکل، وزن مخصوص، رنگ و خصوصیات ظاهری دیگر، جداسازی پسته‌های لکه‌داری که به علت خصوصیات وزنی مشابه دانه‌های سالم هستند و توسط دستگاه‌های مکانیکی قابل جداسازی نبوده‌اند نیز از طریق بازرسی چشمی انجام می‌شود.

چون این دانه‌ها از احتمال آلودگی زیادی برخوردار هستند لذا جداسازی آنها در کاهش مقدار آفلاتوکسین نهایی بسیار مؤثر است.

درجه‌بندی در ایران به منظور تقسیم محصول تمیز شده به بخش‌هایی که کاربرد متفاوت دارند انجام می‌شود. این عمل از طریق غربال جداکننده‌های وزن مخصوص و جداکننده پسته‌های دهن بسته انجام می‌شود.

برای جدا کردن پسته‌های لکه‌دار در ایران، در سطح تجاری دستگاه‌های الکترونیکی کاربرد پیدا نکرده‌اند و این عمل در شرکت‌های صادراتی توسط کارگران و به طریق چشمی انجام می‌شود.

در این روش کارگران در دو طرف نوارهایی که پسته قبل از بسته‌بندی از روی آن‌ها عبور می‌کند، در فواصل معینی مستقر شده و دانه‌های لکه‌دار را جدا می‌کنند.

نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که فرآوری و خشک کردن پسته در ایران تقریباً مناسب است و مقدار آفلاتوکسین در پسته‌هایی که از نظر ظاهری لکه‌دار نیستند بسیار کم است به طوری که می‌توان گفت بیش‌ترین عامل آلودگی محصول‌های پسته کافی نبوده عملیات جداسازی پسته‌های لکه‌دار می‌باشد.

با جداسازی کامل پسته‌های لکه‌دار، به ترتیب مقدار 89، 96، 95 درصد از آلودگی به آفلاتوکسین در پسته فندقی، پسته احمد آقایی، پسته کله قوچی کاسته شده است.

از نظر آماری بین مقدار آفلاتوکسین در پسته‌های لکه‌دار ارقام مختلف تفاوت معنی‌داری وجود دارد و بیش‌ترین مقدار آفلاتوکسین اندازه‌گیری شده در پسته‌های لکه‌دار زرد و قهوه‌ای رقم احمد آقایی به دست آمده است.

نتایج حاصل از اندازه‌گیری وزن پسته‌های لکه‌دار نشان داده است که تفاوت وزنی آن‌ها با پسته‌های سالم در حدی نیست که بتوان آن‌ها را به کمک روش فیزیکی جدا کرد، به طوری که نیاز به روش‌های مشاهده‌ی دارد به همین علت پیشنهاد می‌شود تا استقرار سیستم‌های جداسازی مشاهده‌ای (دستگاهی، انسانی) در شرکت‌های صادراتی مورد توجه قرار گیرد.

بنابراین صفت لکه‌دار بودن پوست استخوانی از صفات بسیار مهمی است که می‌تواند جهت جداسازی پسته‌های آلوده به آفلاتوکسین از آن استفاده نمود.

با استفاده از شاخص‌های وجود لکه بر روی پوست استخوانی و همچنین اندازه پسته می‌توان بیشتر پسته‌های زود خندان را در مرحله فرآوری جداسازی نمود.

هرچه میزان لکه بر روی پوست استخوانی افزایش یابد میزان آفلاتوکسین نیز افزایش می‌یابد.

می‌توان نتیجه گرفت که پسته‌های با ظاهر پوست استخوانی روغنی، بالاترین آلودگی به قارچ‌ها را دارند.

پسته‌های با پوست استخوانی غیر طبیعی با رنگ قهوه‌ای خیلی تیره و رنگ قهوه‌ای متوسط در امتداد شیار خندانی به ترتیب آلودگی کمتری دارند.

پسته‌های با پوست استخوانی زردرنگ و یا بدون لکه هیچ‌گونه آلودگی نداشتند؛ بنابراین با توجه به خصوصیات فیزیکی پسته‌های آلوده به آفلاتوکسین و عدم خرید آن‌ها می‌توان در جهت تهیه پسته سالم گام‌های مؤثری را برداشت.

با توجه به موارد یاد شده نکاتی که در مورد پسته‌های آلوده باید مورد توجه قرار گیرد، به شرح زیر می‌باشد.

1- بهتراست پسته‌ای خریداری شود که دانه‌های لکه‌دار کمتری دارد.

2- چون اغلب دانه‌های آلوده حامل قارچ نیز می‌باشند، بنابراین انبار کردن هم‌زمان آن‌ها با پسته‌های سالم در صورت بروز شرایط مناسب رشد می‌تواند عامل برای گسترش آلودگی گردد و هرچه عمل جداسازی آن‌ها زودتر انجام شود بهتر است.

3- اگر دانه‌ای آفلاتوکسین داشته باشد به احتمال زیاد لکه‌دار است ولی تمام دانه‌های لکه‌دار آفلاتوکسین ندارند.

روش های مقابله با آفلاتوکسین در برداشت و فرآوری پسته

1_انتخاب زمان برداشت صحیح به همراه كوتاه كردن طول دوره برداشت از طریق سرعت دادن به پسته چینی جهت حفظ سلامت پوست سبز و کاهش فرصت رشد قارچ و تولید سم در باغ در ضمن حفظ کیفیت ظاهری محصول.

2_ عدم تماس پسته با زمین کف باغ در حین برداشت با بكارگیری چادرشب های تمیز.

3_جمع آوری و حمل سریع محصول برداشت شده به کارگاههای فرآوری جهت جلوگیری از پلاسیدگی پوست سبز و رشد قارچ و ترشح سم در محیط گرم و مرطوب پسته در حین حمل.

4-مبارزه با پرندگان مانند گنجشك نزدیك فصل برداشت كه با نوك زدن خودن به پسته رسیده زمینه آلودگی آن را فراهم می كنند.

فرآوری پسته تازه

1_پوست کردن و خشک کردن سریع پسته تازه برداشت شده به منظور جلوگیری از پلاسیدگی پوست سبز و رشد قارچ و ترشح سم.

2_استفاده از آب تمیز و یکبار مصرف جهت شستشو و تفکیک وزنی پسته.

3_بکارگیری حوض آب جهت جداسازی پسته های کم وزن و احتمالاً آلوده از پسته های سنگین و سالم.

4_استفاده از سیلوی مجهز به دمنده های هوای محیط در صورت نیاز به ذخیره موقت پسته تر پوست شده در طول خط فرآوری تر جهت خنک نگه داشتن دمای پسته بمنظور توقف رشد و فعالیت قارچ آسپرژیلوس.

5_استفاده از خشك كن های حرارتی جهت کاهش زمان و افزایش ظرفیت خشک کردن و رساندن رطوبت پسته به کمتر از 9 درصد وزنی.

6_رساندن رطوبت نهایی پسته خشک به کمتر از 5 درصد وزنی با استفاده از هوادهی و یا پهن کردن بر روی میدان در زیر نور آفتاب.

7_جمع آوری و نگهداری موقت پسته های خشک در محیط خنک و خشک سرپوشیده و عاری از جوندگان تا زمان انتقال به کارگاه فرآوری پسته خشک.

8- عدم دپوی نخاله و پوسته های پسته در نزدیکی واحد های فراوری پسته و باغات پسته

9- مدیریت سمپاشی و محلول پاشی آخر فصل خصوصا در باغاتی که پوسته نرم آنها ترک خورده است.آفلاتوکسین