8 راهکار عملی در برابر سرمازدگی درختان پسته

سرمازدگی در درختان پسته به چه پارامترهایی بستگی دارد؟

سرمازدگی درختان پسته عنوان مقاله از کرمون شاپ است، امید است کمکی ناچیز به باغداران کرده باشد.

از مهمترین پارامترهای مدت زمان و میزان دما است. با افزایش مدت زمان در دماهای پایین مقدار خسارت افزایش می یابد.

اما امکان دارد دماهای پایین با مدت زمان زیاد هم وجود داشته باشد که باعث خسارت سرمازدگی چشمگیری نشود.

پیشگیری از سرمازدگی درختان پسته

1- مدیریت صحیح باغ

از آنجایی گرمای سطح خاک تاثیر بسزایی در محافظت از سرمازدگی دارد. زمین های شخم خرده سریع تر سرد می شوند به طوری که علف های سطح خاک، نوعی هدایت کننده گرما خاک به هوا می باشند.

در این حالت با توجه به مدیریت کف باغ میزان خسارت متغیر است.

در بازدیدها، جاهایی که زمین تیلر شده 100 درصد سرمازدگی مشاهده می شود در حالی که در باغ های مجاور که زمین تیلر نشده بود اثری از سرمازدگی وجود نداشت.

غالب سرماهایی که در باغ داریم از نوع تشعشعی هستند که با تدابیری می توان این خسارات را کمتر کرد.

در طول روز با تابیدن خورشید زمین گرم می شود و این گرما در خاک ذخیره شده و در طول شب از زمین ساطع می شود.

روزهایی که هوا ابری است دمای خاک بالا نمی رود و در شب گرمایی که از زمین بیرون می رود به اندازه ای نیست که بتواند محیط درخت را گرم نگه دارد و دمای سطح خاک به زیر صفر می رسد، در این شب ها احتمال سرمازدگی وجود دارد.

معمولا دماهای پایین نیم تا یک ساعت قبل از طلوع خورشید اتفاق می افتد.

بهترین است باغدار یک دماسنج به همراه داشته باشد و وقتی دما به مثبت 4 رسید در آنجا تمهیدات مقابله با سرمازدگی را انجام دهد.

2- گرم کردن باغ

اگر احتمال سرمازدگی وجود دارد بهتر است محیط باغ را تا حدی گرم نگه داشت.

بعضی افراد اقدام به آتش زدن لاستیک می کنند که اصلا قابل توصیه نیست؛ چون سقف وارونگی دما را تغییر می دهد و حرارت به طور مستقیم بالا می رود و تاثیر زیادی در افزایش دمای باغ ندارد.

توصیه کاربردی برای گرم کردن باغ این است که نخاله های پسته را در خیابان های وسط باغ به صورت کپه ای با فاصله 5 متر گذاشته و بهتر است در هر هکتار حدود 40 کوپه وجود داشته باشد.

هر کوپه به اندازه یک گونی کود شیمیایی در حدود 20 کیلو گرم است.

معمولا از نخاله های پسته و پوست استخوانی آن استفاده می شود .

بر روی هر کوپه 4 تا 5 لیتر گازوئیل و آب مخلوط کرده و آتش می زنند.

مخلوط کردن آب با گازوئیل به این علت است که مواد سریع نسوزند و همچنین دود غلیظ و سنگینی ایجاد شود که در روی زمین و در نزدیک درختان بماند و گرما را نگه بدارید و اجازه ندهد گرما به سمت بالا حرکت کند و سرما به پایین نفوذ کند.

در جدول زیر، میزان تحمل اجزاء مختلف درخت به دمای را نشان می دهد، آنچه حائز اهمیت است این که شما باید قبل از رسیدن به این دماها اقدامات لازم را انجام دهید.

3- استفاده از مولد های باد

در بعضی از باغ ها در ارتفاع 10 تا 12 متری از سطح زمین ماشین تولید باد قرار داده اند که هوای گرم بالا را با هوای سرد کف باغ مخلوط کرده و تا حدی می تواند از سرمازدگی جلوگیری کند.

البته دستگاه مولد رطوبت و باد هم ساخته شده که دمای محیط را بالا نگه داشته و خوب جواب داده است.

وارونگی دما به چه معناست؟

در حالت عادی با ارتفاع گرفتن از سطح زمین دما کاهش می یابد، ولی در زمان سرمازدگی این قضیه برعکس است، در حالی که کف باغ سرد است، با افزایش ارتفاع هوای گرمتر می شود.

به طور مثال در ارتفاع 15 متری دما 10 تا 15 درجه ولی در ارتفاع های پایین تر دما کمتر است.

به این بحث وارونگی دما یا اینورژن حرارتی می گویند.

4- آبیاری در هنگام سرمازدگی

آبیاری در زمان سرمازدگی یکی دیگر از راههای مقابله است. اما بهتر است باغ به صورت دو پشته در میان آبیاری شود تا حجم زیادی آب در زمین باقی بماند.

ولی اگر آبیاری انجام شود و شب بعد دما افت کند و وارونگی دما اتفاق افتد شدت سرمازدگی را افزایش خواهد داد، چون زمین بیش از حد سرد می شود.

5- انتخاب ارقام پسته دیررس

در مناطقی که احتمال سرمازدگی وجود دارد و تقریبا هر سال با سرمای بهاره رو برو هستند بهتر است از ارقام دیررس جهت کشت استفاده شود

با توجه به اینکه نیاز سرمایی ارقام مختلف متفاوت است

رقم کله قوچی را بین 500 تا 600 ساعت
احمد آقایی 600 ساعت
فندقی 800 ساعت
اکبری1000 ساعت چروک 1200 ساعت تخمین می رنند البته هر چه درخت جوان تر باشد قطعا نیاز سرمایی اش کمتر است.

6- استفاده از ترکیبات شیمیایی

استفاده از کود پتاس باعث بالا بردن تحمل درخت در برابر سرما می شد و می تواند تا حدی از خسارت سرمازدگی جلوگیری گرند. محلول پاشی کود آمینو اسید هم می تواند موثر باشد.

7- استفاده از بادشکن ها در اطراف باغ

اگر یادتان باشد در اطراف اکثر باغهای قدیمی دیوارهای خشتی بود، این دیوارها تا حدی قابل توجه ای از سرمازدگی و بادزدگی جلوگیری می گردند.
کاشت درختان بادشکن همچون درختان افرا، گنجشک و … در مسیر سرما می تواند تا حدی از سرمازدگی درختان محافظت کند.

8- گرم کردن باغ توسط بخاری های باغی

شاید بخاری های باغی پیشرفته پایانی باشد بر سرمازدگی درختان برای همیشه، این بخاری ها که به صورت شبکه ای و در ریز درختان قرار می گیرند و هر دستگاه می تواند 13 هزار متر مکعب هوای 250 درجه را تولید و به شبکه ای گسترده شده در زیر درختان برساند.

آیا سرمازدگی در درختان پسته فقط در دماهای زیر صفر و صفر اتفاق می افتد؟

بله

اما در دماهای مثبت و نزدیک به صفر احتمال سرمازدگی وجود دارد خصوصا اگر مدت زمان طولانی این دماها در باغ وجود داشته باشد.

اما با توجه به مراحله ی رشدی که گیاه در آن قرار دارد تحمل آن نسبت به دماهای مختلف متفاوت است.

در بعضی از سال ها بودند که رقم احمد آقایی و کله قوچی احتیاج به روغن پاشی نبود ولی در بسیاری از مناطق روغن پاشی انجام شد و این باعث شد درختان زودتر سبز شوند و تقریبا در 25 اسفند در همه ارقام تورم جوانه شروع شد.

خصوصا رقم کله قوچی دچار سرمازدگی شد و تا 30 درصد به شاخه های پایین درختان خسارت زد شد.

آیا سرمازدگی در ارتفاعات مختلف درخت تفاوت دارد؟

بله
در سرمازدگی اول فروردین شاخه های پایینی سرمازدگی بیشتری به شاخه های بالایی داشتند و از ارتفاع یک متری به بالا سرمازدگی خیلی کم بود.

آیا سرمازدگی در مرحله باز نشدن جوانه هم وجود دارد؟

علائم آن بر روی جوانه، گل و برگ از نظر شکل ظاهری چیست؟

بله
زمانی که سرمازدگی در مرحله تورم جوانه اتفاق بیفتد زیاد علائمی دیده نمی شود.

در این نوع سرمازدگی جوانه ها کمی قد می کشند و با گرم شدن هوا، رشد جوانه ها متوقف شده و می ریزند.

علائم سرمازدگی در مرحله ارزنو به این صورت است که سرشاخه ها مقداری حالت پژمردگی پیدا کرده و برگ ها خشک شده و خوشه هایی که سالم به نظر می رسند با گرم شدن هوا پس از 4 تا 5 روز می ریزند.

بیشتر سرمازدگی در فروردین ماه اتفاق می افتد.

در 15 سال گذشته از 25 فروردین به بعد دیگر سرمازدگی تقریبا گزارش نشده است.

آنچه مهم است این است که آمار هواشناسی زیاد قابل تعمیم نیست و چیزی که در مزرعه اتفاق می افتد 2 تا 3 درجه خنک تر از دمای پیش بینی هواشناسی است.

بدترین سرمازدگی در رفسنجان در سال 1376 بود و سرما از نوع جبهه ای بود که خسارت سنگینی داشت.

در سال های 83 و 84 نیز سرمازدگی وجود داشت و 50 درصد محصول پسته استان از بین رفت.

علائم برآورده نشدن نیاز سرمایی چگونه مشخص می شود؟

رشد درخت با تاخیر است، دیرتر سبز می شود و درختان هماهنگ بیدار نمی شوند.

تعداد ناخنک ها زیاد است و برگ های درخت تک برگچه ای می شوند و میوه ای هم که تولید می کند بی کیفیت است.

درصد پوکی آنها خیلی بالاست و پسته ریز دارد و برای سال بعد جوانه گل کمی تولید می کند.

 سرمازدگی در درخت پسته به چه پارامترهایی بستگی دارد؟

از مهمترین پارامترهای مدت زمان و میزان دما است. با افزایش مدت زمان در دماهای پایین مقدار خسارت افزایش می یابد. اما امکان دارد دماهای پایین با مدت زمان زیاد هم وجود داشته باشد که باعث خسارت سرمازدگی چشمگیری نشود. در این حالت با توجه به مدیریت کف باغ میزان خسارت متغیر است.

مشاهده شده در جاهایی که زمین تیلر شده 100 درصد سرمازدگی مشاهده شده در حالی که در باغ های مجاور که زمین تیلر نشده بود اثری از سرمازدگی وجود نداشت. همچنین در باغات که پوشش علف داشتند سرمازدگی بیشتر از باغات مجاور بود.

غالب سرماهایی که در باغ داریم از نوع تشعشعی هستند که با تدابیری می توان این خسارت را کمتر کرد.

در طول روز با تابیدن خورشید زمین گرم می شود و این گرما در خاک ذخیره شده و در طول شب از زمین ساطع می شود.

روزهایی که هوا ابری است دمای خاک بالا نمی رود و در شب گرمایی که از زمین بیرون می رود به اندازه ای نیست که بتواند محیط گیاه را گرم نگه دارد و دمای سطح خاک به زیر صفر می رسد، در این شب ها احتمال سرمازدگی وجود دارد.

معمولا دماهای پایین نیم تا یک ساعت قبل از طلوع خورشید اتفاق می افتد. بهتر است باغدار یک دما سنج به همراه داشته باشد و وقتی دما به مثبت 4 رسید در آنجا تمهیدات مقابله با سرمازدگی را انجام دهد.

وارونگی دما به چه معناست؟

در حالت عادی با ارتفاع گرفتن از سطح زمین دما کاهش می یابد؛ ولی در زمان سرمازدگی این قضیه برعکس است؛ در حالی که کف باغ سرد است، با افزایش ارتفاع هوا گرمتر می شود. به طور مثال در ارتفاع 15 متری دما 10 تا 15 درجه ولی در ارتفاع های پایین تر دما کمتر است. به این بحث وارونگی دما یا اینورژن حرارتی می گویند.

برچه اساسی درصد سرمازدگی را می سنجند؟

بیشتر با مشاهده و براساس تجربه است.

آیا آبیاری در شدت سرمازدگی اثر گذار است؟

بله، اما بهتر است باغ به صورت دو پشته در میان آبیاری شود تا حجم زیادی آب در زمین باقی بماند. ولی اگر آبیاری انجام شود و شب بعد دما افت کند و وارونگی دما اتفاق افتد شدت سرمازدگی را افزایش خواهد داد چون زمین لبش از حد سرد می شود.

آیا از نظر علمی رابطه ای بین تغذیه و سرمازدگی وجود دارد؟

در دنیا موادی به نام آنتی استرس بر روی گیاه استفاده می شود ولی بر روی درخت پسته اثری نداشته. اگر میزان عناصر مثل پتاسیم و کلسیم در درخت بالا باشد و درخت ضعف عناصر ماکرو و میکرو نداشته باشد، تحملش در مقابل سرمازدگی افزایش می یابد.

برای حل مشکل تامین نیاز سرمایی چه می توان کرد؟

تغذیه و آبیاری بسیاری از مسائل را حل می کند.

خصوصا در زمین های شنی، تغذیه و آبیاری کار روغن ولک را انجام می دهد.

روغن ولک را در رقم فندقی، 10 در هزار می پاشند چون روغن ولک در غلظت های بالا سرخشکیدگی را افزایش می دهد.

ولی در بقیه رقم ها مثل اکبری 40 در هزار و در جاهایی که شوری بالاست و خاک هم رس است تا 50 در هزار برای رقم اکبری قابل توصیه است.

بهترین زمان روغن پاشی بین 15 بهمن تا اول اسفند است.

برای افزایش اثر بخشی روغن بهتر است روغن پاشی در شب هایی که یخ بندان و بارندگی نیست انجام شود.

در شوری بالای 10 هزار توصیه می شود روغن پاشی انجام گیرد.

هر چه بافت خاک سنگین تر باشد درختان دیرتر بیدار می شوند و جوانه گل خوبی تولید نمی کنند و مشکل کمبود منابع گرده و گرمای آخر فروردین پیش می آید.

بنابر این روغن پاشی درختان کاشته شده در خاک های سنگین توصیه می شود.

روغن ولک چه تاثیری بر روی درخت پسته دارد؟

درخت و خوشه ها یکنواخت تر باز می شوند و معمولا بر روی درختان نر و ماده در یک زمان می پاشند که با هم بیدار می شوند و موقع گرده افشانی همپوشانی کامل وجود داشته باشد.

از نظر فنی کاربرد روغن ولک به چه صورت است؟

بهترین است در ساعات سرما پاشیده نشود.

بین ساعات 9 تا 2 بعد از ظهر یک نوبت روغن پاشیده شود و روغن و آب کاملا مخلوط شود.

البته کیفیت روغن خیلی مهم است که باید 90 درصد آن پارافین باشد.

باید پوشش یکنواخت از روغن روی کل درخت پاشیده شود.

آیا روغن ولک برای درخت مضر است؟

بله
از معایب روغن این است که غلظت های بالا باعث ترشح صمغ از درخت می شود و سرخشکیدگی را افزایش می دهد و جوانه های خفته را زیاد می کند و ناخنک های زیادی تولید می شود که باید هرس شوند.

آیا استفاده از روغن را در موارد به جز عدم تامین نیاز سرمایی توصیه می کنید؟

خیر
به هیچ عنوان. به دلیل اینکه ما به شکل مصنوعی به فیزیولوژی درخت دست می بریم.

اگر بتوانیم به جای روغن ولک، روغن های گیاهی جایگزین کنیم خیلی بهتر است.

البته برای مبارزه با آفات بهاره مثل شپشک ها و سنک ها از روغن استفاده می شود و دوز آن 2.5 تا 5 در هزار است و بعضی مواقع برای افزایش دوام سموم هم روغن اضافه می کنند.