مدیریت انبارهای پسته

مدیریت و بهداشت انبارهای پسته

1- حرارت و رطوبت انبارهای پسته

انبارهای پسته : حرارت و تغییرات آن در نگهداری فرآورده‌های انباری به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری نقش بسیار مهمی دارد. این عامل در فعالیت زیستی تمام موجودات زنده به ویژه اگر با رطوبت نسبی کافی همراه باشد؛ بسیار مؤثر است.

گرما یکی از عوامل بسیار مؤثر در رشد و نمو و فعالیت حشرات است افزایش حرارت انبار، بدون هیچ تردیدی آهنگ رشد حشرات را سرعت می‌بخشد و سبب کوتاه شدن دوره‌های جنینی، لاروی و شفیرگی می‌شود.

مناسب‌ترین درجه حرارت برای رشد و نمو شب پره هندی 27.5 درجه سانتی گراد می‌باشد.

باید توجه داشت که افزایش دمای انبار برای هرگونه حشره تا حد معینی می‌تواند باعث افزایش سرعت رشد شود و اگر از این حد تجاوز کند، نه تنها باعث افزایش سرعت رشد نخواهد بود بلکه غیر قابل تحمل نیز خواهد شد؛ به عبارت دیگر هر حشره در یک دامنه دمایی خاص قادر به رشد و ادامه زندگی می‌باشد و خارج از این دامنه دمایی رشد حشره کاهش یافته و در نهایت باعث مرگ حشره می‌شود.

افزایش درجه حرارت محیط به طور طبیعی در بالا رفتن گرمای

مؤثر است، اما گاهی این افزایش مربوط به تشدید تنفس دانه‌های غلات و حبوبات یا آلوده شدن محصول به حشرات می‌باشد.

زیرا دانه‌ها ضمن تنفس مقداری حرارت و رطوبت تولید می‌کنند. فعالیت شدید حشرات در یک نقطه انبار ممکن است حرارت محصول را در همان محل افزایش دهد.

در چنین شرایطی ادامه برای حشره غیر ممکن شده و مجبور می‌شوند به نقاط دیگر و محصول که خنک‌تر است مهاجرت کنند و بدین ترتیب مهاجرت به نقاط سالم آغاز می‌شود؛ بنابراین در نظر داشت که جلوگیری از افزایش گرمای محصولات انبارها یک امر ضروری و مهم می‌باشد و هرگونه اقدامی مانند تهویه که به این منظور صورت گیرد می‌تواند از ازدیاد جمعیت حشرات و فعالیت آن‌ها جلوگیری کند.

در مناطق گرم هنگامی‌که رطوبت نسبی محیط کم است با عمل تهویه می‌توان تا حدودی از شدت گرمای نبار کم کرد؛ اما در مواقعی که رطوبت نسبی بالا است این عمل باید در ساعاتی از شبانه روز که میزان رطوبت نسبی کاهش پیدا کرده است صورت گیرد.

در غیر این صورت عمل تهویه سبب افزایش رطوبت انبار شده و در نتیجه شرایط برای فعالیت آفات بیشتر فراهم خواهد شد.

مطالعات نشان می‌دهد که متوسط دوره رشد شب پره هندی از تخم تا حشره تا حشره کامل با تغذیه از پسته در دمای 27.5 درجه سانتی گراد 36 روز و با کاهش دما به 20 درجه سانتی گراد به 75 روز می‌رسد.

آستانه حداقل حرارتی این آفت 13.1 درجه سانتی گراد تخمین زده شد؛ بنابراین، اگر دمای انبارهای پسته 13.1 درجه سانتی گراد یا کمتر از آن تنظیم شود آفت شب پره هندی قادر به رشد و فعالیت نیست خسارتی نیز انبارهای پسته ندارد.

حتی اگر تنظیم دمای انبار در این درجه حرارت مقدور نشد هرچه دمای انبار پایین‌تر از دمای بهینه رشد این آفت یعنی 27.5 درجه سانتی گراد باشد خسارت کاهش یابد؛ بنابراین توصیه می‌گردد برای پیش‌گیری از خسارت این آفت در انبارهای پسته دمای انبار در 13.1 درجه سانتی گراد یا کمتر تنظیم گردد.

2- شرایط کلی ساختمانی انبارهای پسته

 

در بیشتر کشورها در حال توسعه نسبت به ساختن انبارهای که دارای شرایط لازم برای نگهداری محصولات انباری باشد کمتر توجه می‌شود.

در این کشور تولیدات کشاورزی و مواد غذایی انباری گاهی در شرایط ابتدایی و غیر بهداشتی نگهداری می‌شوند. به همین جهت بیشترین خسارت آفات انباری در این مناطق به چشم می‌خورد.

طراحی ساختمان انبار باید به‌گونه‌ای باشد که امکان نفوذ آفات انباری حداقل بوده و شرایط برای ردیابی آفات انباری در درون انبارهای پسته فراهم باشد. از طرفی باید انبارهای پسته را به‌گونه‌ای طراحی نمود که دسترس به تمام نواحی انبار و تمیز کردن آن امکان پذیر باشد.

امروزه انبارهای ویژه نگهداری محصولات بسته بندی شده ساخته می‌شوند. انبارها به هر شکل و اندازه‌ای که باشند و از هر نوع مصالح ساختمانی که ساخته شوند حداقل باید دارای ویژگی‌های زیر باشند.

قابلیت نگهداری گاز در انبارهای پسته

انبارهای پسته باید طوری باشد که مدت نسبتاً زیاد (حداقل 24 ساعت) گاز سمی را بدون نفوذ به بیرون نگهداری کند. برای این منظور در پنجره و بدنه ساختمان باید غیرقابل نفوذ به گاز باشد.

 

نفوذ ناپذیر بودن انبارهای پسته نسبت به رطوبت

رطوبت یکی از عوامل مهم برای فعالیت آفات است. در مناطق بارانی و درجاهایی که آب‌های زیرزمینی به سطح زمین هستند برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در ساختمان دیوارها و کف انبار از حفاظ‌های ضد رطوبت استفاده می‌کنند.

یکی از منابع مهم رطوبت آب‌های زیرزمینی است که کوچک‌ترین بی‌توجهی در ساختمان انبار سبب می‌شود که رطوبت به‌صورت دائم به درون انبار نفوذ کند و کف و دیوار را مرطوب سازد.

به همین جهت در مناطقی که زمین مرطوب است باید از ساختن انبارهای پستهخودداری کرد و اگر ضرورت ایجاب کند که در چنین منطقه‌ای انبار ساخته شود در این صورت زمین باید قبلاً زهکشی شود. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت می‌توان از ایزوله کننده‌های مختلف مانند مواد سربی، مسی، نمد و قیراندود استفاده کرد.

در مناطق گرم و مرطوب بهتر است به‌جای ایزولان ها که از مواد آلی تهیه می‌شوند از پنبه نسوز قیراندود استفاده شود، زیرا ترکیبات آلی اغلب در برابر گرما و رطوبت آسیب‌پذیرند.

در عمل بعضی از مواد پلاستیکی مانند پولیتن و پلی ایزوبوتیلن به‌عنوان ایزولان کف ساختمان انبار به کار می‌روند.

گاهی همه بدنه انبارهای پسته را از ورقه‌های آهن گالوانیزه یا آلومینیوم می‌سازند. انبارها فلزی با تمام امتیازاتی که دارند در برابر نفوذ گرما به درون انبار چندان مقاومتی ندارد. در انبارهای گرم و مرطوب به علت کاهش گرمای شبانه محل و خنک شدن هوای محوطه در سقف و اطراف دیوارها اغلب مقداری رطوبت در این قسمت مترکز می‌گردد.

برای جلوگیری از تمرکز رطوبت در ساختمان انبار دریچه‌هایی نصب می‌کنند تا در مواقع گرما روز برای تهویه و خنک کردن انبار مورد استفاده قرار گیرند.

 

نفوذ ناپذیر بودن انبارهای پسته نسبت به گرما

 

یکی از عوامل اکولوژیک بسیار مهم در انبار گرما است که اگر به عللی افزایش پیدا کند باعث شدت یافتن فعالیت حشرات می‌شود. علت افزایش گرما داخل انبار گاهی مربوط به شکل هندسی و مصالح ساختمانی بکار رفته است.

در مناطق گرمسیری مرطوب که تشعشعات خورشیدی باعث افزایش گرمای محیط انبار می‌شود باید سطح بیرونی دیوارها و پشت‌بام را از مواد سفیدرنگ پوشانید تا پرتوهای نوری برگشت داده‌شده و از شدت گرما بکاهد.

به علت برخورد بیشترین تشعشع با دیوارهای شرقی و غربی سعی شود در هنگام ساخت انبار سطح کمتری از دیوارها در این محور قرار گیرند.

در مناطق گرمسیری سطح کلی نورگیرها و پنجره‌های شیشه‌ای را به حداقل می‌رسانند و محل آن‌ها را تا حد امکان در زیر سایبان قرار می‌دهند و تا از بالا رفتن درجه حرارت درون انبار جلوگیری شود. در سیلوهای فلزی تمام سطح بیرونی را بارنگ سفید، اندود می‌کنند.

با این عمل می‌توان گرمای انبار را میزان 10 تا 15 درجه سانتی گراد کاهش داد.

 

3- بهداشت انبارهای پسته

 

یکی از مسائل مهم در مدیریت انبارها رعایت اصول فنی در تحویل محصول و بکار بستن کلیه مقررات و روش‌هایی است که هر کشور یا سازمانی برای پذیرش محصولات داخلی یا خارجی خود به انبارها وضع کرده است.

پس از آنکه محصول وارد انبار شد اولین کاری که برای تحویل گرفتن آن صورت می‌گیرد نمونه‌برداری و بازرسی‌های محصول ورودی، بازرسی‌های مؤثری بر اساس برنامه‌های منظم جهت نظارت دقیق بر کل سیستم‌های داخلی مؤثری بر اساس برنامه منظم جهت نظارت دقیق بر کل سیستم‌های داخلی و خارجی انبارهای پسته ضروری است.

بازرسی‌ها باید روی تمام عوامل ازجمله حشرات آفت انباری در حال پرواز، بدون قدرت پرواز، جوندگان، پرندگان شرایط عمومی ساختمان انبار، خصوصیات فیزیکی و فیزیولوژیکی مواد انباری و به‌طور کلی تمام عوامل که بر روی آفات انباری تأثیر دارد را در برمی‌گیرد.

علاوه بر آن باید خارج انبارهای پسته ازجمله حصار دور انبار، پناهگاه‌های آفات انباری، نواحی دفع مواد زائد، گیاهان و علف‌های هرز و انبارهای مجاور بازرسی شوند.

در درون انبار باید محصولات انباری، وضعیت بسته‌بندی، قسمت‌های چوبی نظافت، نگهداری؛ بهداشت کارگران، آزمایشگاه و دفاتر کارکنان و وسایل جابجایی محصولات انباری و غیر بازرسی شود.

به طور کلی در انبارها به منظور حفظ سلامت بهداشت مصرف‌کنندگان و همچنین جلوگیری از زیان‌های اقتصادی ناشی از عدم مراقبت یا فعالیت آفات لازم است

نکات زیر رعایت شود.

1- قبل از انبار کردن محصول جدید نخست باقیمانده محصول قبلی از درون انبار حذف شود و نسبت به پاک‌سازی بخصوص قسمت‌های دور از دسترس که امکان مخفی شدن آفات انباری وجود دارد اقدام نمود.

2- سطح دیوارهای داخلی و سقف انبار معمولاً باید به رنگ سفید باشد. برای این منظور از بکار بردن دوغاب آهک که یک ماده قلیایی است باید خودداری شود؛ زیرا این ماده قدرت حشره کشی بعضی از سموم را پایین می‌آورد.

3- از پذیرفتن محصولات انباری که رطوبت آن‌ها بیش از اندازه مجاز است باید پرهیز شود.

4- از چیدن گونی و بسته‌های پسته در کنار دیوار خودداری شود فاصله محصول انباری تا کف نباید کمتر از 50 سانتیمتر باشد.

5- کلیه پنجره‌ها، درها و سیستم‌های تهویه را باید به گونه‌ای طراحی کرد که امکان نفوذ آفت وجود نداشته باشد. برای این منظور می‌توان از توری بامش 1.1 استفاده نمود.